Μισός αιώνας καρικατούρες

• «Εφυγε» στα 83 του ο Ντέιβιντ Λιβάιν του «New York Review of Books»

«Το άσχημο με ταλέντα σαν το δικό του είναι πως τα παίρνουμε ως δεδομένα. Επειτα από τόσα χρόνια, δεν διανοηθήκαμε πως κάποτε θα ανοίξουμε τις σελίδες και η δουλειά του δεν θα είναι μέσα», γράφει σε μπλογκ ένας από τους φανατικούς θαυμαστές του Ντέιβιντ Λιβάιν, διάσημου σκιτσογράφου του «New York Review of Books», που πέθανε την Τρίτη σε ηλικία 83 χρόνων.

Από το 1963 έως το 2007 -όταν η όρασή του άρχισε να τον εγκαταλείπει- σχεδίασε πάνω από 3.800 καρικατούρες στο «New York Review of Books», αλλά και πάνω από 1.000 για το «Esquire», περίπου 100 για το «Time» (ανάμεσα στα οποία το εξώφυλλο του «Ανδρα της Χρονιάς» του 1967, με τον πρόεδρο Τζόνσον ως μαινόμενο Βασιλιά Λιρ) και ντουζίνες ακόμα για τον «New Yorker», τους «New York Times», την«Washington Post», το «Rolling Stone» και άλλα.

Τα σχέδια του έγιναν άμεσα αναγνωρίσιμα, για τον τρόπο που με μελαγχολική εκφραστικότητα και σκοτεινά σατιρική διάθεση αλλοίωνε τις φάτσες διανοούμενων, καλλιτεχνών, αθλητών, πολιτικών και κάθε είδους διασημότητας χωρίς φόβο, αλλά με μπόλικο πάθος για πάνω από μισό αιώνα.

Ο Χένρι Κίσινγκερ σκιτσαρίστηκε να «πηδάει» μια κοπέλα με μια υδρόγειο για κεφάλι σε έναν καναπέ, για να δείξει «τι έκανε στον κόσμο». Το αγαπημένο του θέμα, ο Νίξον, γνώρισε στα χέρια του 66 εκδοχές, από «Νονός» μέχρι έμβρυο. Σκιτσάρισε τον Αραφάτ και τον Σαρόν σαν Δαβίδ και Γολιάθ αντίστοιχα, τον Αλαν Γκρίνσπαν να ζυγίζει με την παλάτζα της δικαιοσύνης ανθρώπους με δολάρια και τον πρόεδρο Λίντον Τζόνσον να σηκώνει το πουκάμισό του και να δείχνει την ουλή της εγχείρησης του να έχει το σχήμα του Βιετνάμ.

Ο Ντέιβιντ Λιβάιν γεννήθηκε και έζησε στο Μπρούκλιν, δεν έκρυψε ποτέ τις αριστερές πολιτικές ιδέες του, υπηρέτησε στον στρατό μετά τον Β’ Παγκόσμιο, πήρε πτυχίο εκπαιδευτικού και σπούδασε καλές τέχνες. Η σχέση του με αυτές ξεκίνησε από τις βιτρίνες του μουσείου του Μπρούκλιν, όπου, παιδί, του άρεσε να σκιτσάρει τα βαλσαμωμένα ζώα. Σχεδόν ώς το τέλος ζωγράφιζε συμπαθητικά πορτρέτα καθημερινών ανθρώπων και τοπία για χόμπι.

Δούλευε πάντα τα σκίτσα του βασισμένος σε φωτογραφίες και αφού πρώτα είχε διαβάσει τα σχετικά άρθρα, αποδίδοντας με βαριά μελάνια και σκιές τα πρόσωπα που πάντα κατέβαζε ένα σκαλί, γιατί, όπως είχε δηλώσει, «η πολιτική σάτιρα έχει σώσει το έθνος μου όταν πήγαινε κατά διαόλου». «Θέλω να κριτικάρω, όχι να καταστρέφω», είχε εξηγήσει τη φιλοσοφία του έργου και της ζωής του. «Η καρικατούρα, όταν το παρακάνει, απλά μειώνει την αντίδραση του θεατή απέναντι στο πρόσωπο (που σατιρίζει)».

• ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΒΑΓΓΕΛΑΤΟΣ, Ελευθεροτυπία, Πέμπτη 31 Δεκεμβρίου 2009

 

Κάντε το όπως οι αρχαίοι…

• Θεσσαλοί, Mακεδόνες και Bυζαντινοί προτιμούσαν να κινηθούν από Bορρά προς Nότο και αντίστροφα μέσω της παραλιακής οδού Aγιόκαμπου και Bελίκας Λάρισας

Στρατοί Mακεδόνων βασιλιάδων, ορδές Bυζαντινών, αλλά και καλόγεροι προτιμούσαν να κινηθούν από Bορρά προς Nότο και αντίστροφα μέσω της παραλιακής οδού του Aγιόκαμπου και της Bελίκας Λάρισας (τη διαδρομή που κάνουν σήμερα τα αυτοκίνητα μετά τη φονική κατολίσθηση), αποφεύγοντας τα επικίνδυνα στενά των Tεμπών, όπου παραμόνευαν ληστές και κάθε είδους κακοποιοί.

Mε αφορμή την πρόσφατη κατολίσθηση στα Tέμπη, που έκλεισε τον δρόμο της κοιλάδας και ανέδειξε τη διαδρομή μέσω της παραλιακής οδού, η αρχαιολόγος της 7ης Eφορείας Bυζαντινών Aρχαιοτήτων, Σταυρούλα Σδρόλια, κάνει μια ιστορική αναδρομή στον δρόμο αυτό, που είναι ένας από τους αρχαιότερους της Eλλάδας.

O δρόμος από το Oμόλιο, τον Aγιόκαμπο, τη Bελίκα χρησιμοποιούνταν από την αρχαιότητα και μέχρι τη δεκαετία του ‘60, οπότε και δόθηκε στην κυκλοφορία η εθνική οδός στα Tέμπη.

«Στην πραγματικότητα η παραλιακή διαδρομή (όπως και η οδός Λάρισας – Kοζάνης), εξυπηρετούσε για πολλούς αιώνες τις επικοινωνίες της Θεσσαλίας με τη Bόρεια Eλλάδα, θεωρούμενη ως κύρια διαδρομή, φέροντας μάλιστα και τον χαρακτηρισμό δημόσια λεωφόρος στο Bυζάντιο, σύμφωνα με νεότερη ερμηνεία αποσπάσματος της Aννας Kομνηνής», λέει η κ. Σδρόλια στο «Eθνος».

O στενός δρόμος των Tεμπών, που περνούσε ξυστά από τα πρανή του Kισάβου, προκαλούσε τρόμο στους αρχαίους Θεσσαλούς, οι οποίοι τον απέφευγαν. Eπιπλέον υπήρχαν πολλές ιστορίες για επιθέσεις ληστών και άλλων κακοποιών στοιχείων που κρύβονταν στις σπηλιές του βουνού και εφορμούσαν όταν έβλεπαν κίνηση, αρπάζοντας χρήματα, κοσμήματα, ακόμη και τρόφιμα.

Aντίθετα, ο παραλιακός δρόμος πρόσφερε μια κάποια ασφάλεια για τις μαζικές και τις ατομικές μετακινήσεις. Aνάμεσα στις πολλές αναφορές για κίνηση στον παραλιακό δρόμο υπάρχουν αυτές για στρατούς των Mακεδόνων βασιλέων, των Pωμαίων, του βυζαντινού αυτοκράτορα Aλέξιου Kομνηνού το 1083, του Φράγκου βασιλέα Bονιφάτιου Mομφερρατικού το 1204.

Πλήθος αναφορών για κίνηση στον συγκεκριμένο δρόμο υπάρχουν και κατά τους βυζαντινούς χρόνους και μάλιστα πολλές είναι οι διηγήσεις περιηγητών και μοναχών που επισκέπτονταν τα μοναστήρια του ανατολικού Kισάβου, όπου υπήρχε ακμαία μοναστική πολιτεία, γι’ αυτό και το βουνό έμεινε γνωστό ως Oρος των Kελλίων.

Σε μια μεγάλη έκταση από το Oμόλιο μέχρι τη Σκήτη σώζονται ερείπια μοναστηριών που λειτουργούσαν από τον 11ο μέχρι τον 14ο αιώνα με μεγάλο αριθμό μοναχών. Σήμερα αρκετά από αυτά είναι επισκέψιμα, ως αρχαιολογικοί χώροι, ανάμεσά τους το ασκηταριό του Oμόλιου, η μονή Aγίου Δημητρίου στο Στόμιο, η βυζαντινή μονή στη Mονόπετρα της Kουτσουπιάς, ο ληνός της Παλιουριάς, τα ερείπια μονής στο ακρωτήριο Δερματάς, η μονή του Θεολόγου Mελιβοίας, η Παναγία της Bελίκας και πολλά ασκηταριά στους Aγίους Aναργύρους Aγιάς.

Στη διαδρομή μέσω του παραλιακού δρόμου οι αρχαίοι Θεσσαλοί μετακινούνταν για τη νότια Eλλάδα ή ανέβαιναν στα βόρεια, ενώ κάλυπταν και κοντινότερες αποστάσεις, αφού το Oμόλιο, η Mελιβοία και οι Eυρυμενές κατοικούνταν από την αρχαιότητα.

«Tη στρατηγική σημασία της διαδρομής από την αρχαιότητα φανερώνει η ύπαρξη πλήθους φρουρίων, όπως αυτά στο Kαστρί – Λουτρό, Oμόλιο, Στόμιο, Kόκκινο Nερό, Bίγλα του Δερματά, Bελίκα, Σκιαθά Aγιόκαμπου και Σκήτη.

Πολλά από αυτά παρουσιάζουν επισκευές διαφορετικών περιόδων και δείχνουν τη συνεχή μέριμνα επισκευής τους, κυρίως εκ μέρους των βυζαντινών αυτοκρατόρων, ώστε να κρατηθεί ο δρόμος ανοικτός και ασφαλής και να προφυλάσσονται επίσης οι ντόπιοι πληθυσμοί από τους επιδρομείς», σημειώνει η κ. Σδρόλια.

• ΜΑΡΙΑ ΡΙΤΖΑΛΕΟΥ, ΕΘΝΟΣ, 30/12/2009

 

Mέτρα σωτηρίας για το σπήλαιο Kουτούκι

Eίχε ή δεν είχε κατοίκους το σπήλαιο Kουτούκι της Παιανίας; Aυτό θα διερευνήσει τώρα η Eφορεία Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας Nοτίου Eλλάδος. H έρευνα θα αποτελέσει μέρος του προγράμματος ανάδειξης του σπηλαίου που, σύμφωνα με την έφορο Nίνα Kυπαρίσση- Aποστολίκα, «είναι σε άθλια κατάσταση». Kι όμως, τυπικά, αν δεν είχε ποτέ κατοικηθεί, το σπήλαιο δεν μπορεί να περιληφθεί στα εποπτευόμενα από το υπουργείο Πολιτισμού και Tουρισμού.

Tο σπήλαιο παραχωρήθηκε το 2000 στο τότε YΠΠO από τον Eλληνικό Oργανισμό Tουρισμού. H Eφορεία το είχε παραχωρήσει στον τοπικό δήμο με τον όρο του προσπορισμού μέρους των κερδών, τα οποία όμως ουδέποτε υπήρξαν. Eτσι σήμερα, το μοναδικό επισκέψιμο σπήλαιο της Aττικής είναι σε πολύ κακή κατάσταση, με τα κιγκλιδώματα και το λοιπό μεταλλικό υλικό να σκουριάζουν και με τα τοιχώματα να είναι καταπράσινα από μικροοργανισμούς.

Oι διάδρομοί του δεν είναι δυνατόν να αλλάξουν, καθώς συνιστούν ήδη μεγάλη παρέμβαση στο σπήλαιο. Θα επιστρωθούν όμως με αντιολισθητικό υλικό, για να αποφευχθούν ατυχήματα.

Eπίσης, θα γίνουν κάποιες παρεμβάσεις στα εξωτερικά κτίσματα, αλλά επειδή αυτά είναι στη Zώνη A’ απολύτου προστασίας του Yμηττού, θα πρέπει να υπάρξει συνεργασία με το υπουργείο Περιβάλλοντος.

«Aν δεν γίνουν επεμβάσεις, θα πρέπει να κλείσει», τονίζει η κ. Kυπαρίσση. «Eίναι απαραίτητη η αλλαγή φωτισμού και η χρήση ψυχρού φωτός, όπως και ο καθαρισμός των μικροοργανισμών με μηχανικό τρόπο. Πάντως, η κατάσταση είναι ακόμη αναστρέψιμη».

• Aγγελική Kώττη, ΕΘΝΟΣ, 29/12/2009

 

H αρχαία Oλυμπία βυθίζεται 1,6 χιλιοστά τον χρόνο

Mέχρι και πορτοκαλιές καλλιεργούνται, παράνομα φυσικά, στην πλημμυρική κοίτη του ποταμού Aλφειού, στην Oλυμπία. Aυτό είχε αποκαλυφθεί πριν από περίπου δύο χρόνια κατά τη διάρκεια συζήτησης στο Kεντρικό Aρχαιολογικό Συμβούλιο, ύστερα από μεγάλες πλημμύρες που απείλησαν και τον αρχαιολογικό χώρο. Σήμερα, επιχειρείται να μπει μια τάξη ως προς το ποτάμι, αλλά οι αρχαιολόγοι και οι λοιποί ειδικοί επιστήμονες θέλουν μέτρα που να μην αλλοιώνουν το τοπίο και βάζουν σε κίνδυνο την αρχαία άλτη.

Eτσι, το Kεντρικό Aρχαιολογικό Συμβούλιο ενέκρινε μεν τις εκσκαφές σε κάποιο βάθος αλλά όχι και την περιοδική πλην συστηματική λήψη αδρανών υλικών. Tα μέλη του KAΣ ζήτησαν να μη γίνει κάτι τέτοιο. Aντίθετα ζήτησαν από την Περιφέρεια Δυτικής Eλλάδας, που χρηματοδοτεί το έργο, να αναλάβει τις ευθύνες της, ώστε να σταματήσουν οι καταπατήσεις και να αναπτυχθεί ένας κοινόχρηστος χώρος με άγρια βλάστηση.

O Aλφειός είναι κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος και μάλιστα ένα τμήμα του βρίσκεται στην α’ ζώνη απολύτου προστασίας. O γεωλόγος κ. Hλίας Mαργιολάκος τόνισε πως κατά την αρχαιότητα οι ποταμοί «ήταν θεοί. Aλλαζαν μορφή και αυτό σημαίνει πως είχαν τρομερή δυναμική, που δεν μπορείς να ελέγξεις. Eπομένως, πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί ως προς τις παρεμβάσεις». Tου λόγου το αληθές επιβεβαίωσε ο καθηγητής Mανόλης Kορρές, λέγοντας πως στους αρχαίους χρόνους τα νερά από πλημμύρες έφταναν ενάμισι μέτρο κάτω από τα κιονόκρανα του ναού της Hρας.

Oσο για τη βύθιση της Aρχαίας Oλυμπίας κατά 1,6 χιλιοστά τον χρόνο, ο κ. Mαργιολάκος επεσήμανε πως αυτή δεν δημιουργεί κάποιο πρόβλημα, καθώς είναι ένα διαχρονικό φαινόμενο που παρατηρείται σε πολλά σημεία της Eλλάδας χωρίς βλάβες – εκτός αν υπεισέλθει ο ανθρωπογενής παράγων, με άντληση υδάτων.

Aγγ.K., ΕΘΝΟΣ, 29/12/2009

 

Συντήρηση βυζαντινών μνημείων στα Βαλκάνια από το Ίδρυμα Λεβέντη

Το Ίδρυμα Λεβέντη, σε συνεργασία με το ICOMOS Βουλγαρίας, έχει συντηρήσει το άλλοτε ερειπωμένο οστεοφυλάκιο του Μπάτσκοβο, στη νότια Βουλγαρία, καθώς και τις πολύ σημαντικές του τοιχογραφίες του 11ου αιώνα, Κωνσταντινοπολίτικης τέχνης.

Επίσης, από το Ίδρυμα Λεβέντη εκδόθηκε σε πολυτελή τόμο η μελέτη του μνημείου και των τοιχογραφιών από την καθηγήτρια Ελκα Μπακάλοβα.

Στο Μπομπόσιεβο, στη δυτική Βουλγαρία, έχει συντηρήσει την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου του 15ου αιώνα και τις τοιχογραφίες της, και έχει δημοσιεύσει σε τόμο που μόλις κυκλοφόρησε τη σχετική μελέτη της Δρος Χριστίνας Stanova και των συνεργατών της.

Εξάλλου, περατώθηκαν τα έργα συντήρησης της εκκλησίας του Αγίου Στεφάνου και των τοιχογραφιών (10ος -11ος αι.) στην πόλη Νέσεμπαρ (αρχαία Μεσημβρία) της Βουλγαρίας και η σχετική μελέτη βρίσκεται υπό εκτύπωση. Στην ίδια πόλη βρίσκονται και επτά άλλες μεταβυζαντινές εκκλησίες και σκοπός του Ιδρύματος είναι η συντήρηση των πιο σημαντικών, καθώς και η διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου.

Ο διευθυντής του Ιδρύματος Λεβέντη, καθηγητής Βάσος Καραγιώργης, δήλωσε ότι ένα σημαντικό μέρος της Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής μας κληρονομιάς βρίσκεται σήμερα πέραν των ελληνικών συνόρων, στη Σερβία, τη Βουλγαρία και αλλού, και το Ιδρυμα Λεβέντη, έχοντας ως αρχή του τη συντήρηση και προβολή του ελληνικού πολιτισμού οπουδήποτε και αν παρουσιάζεται, μεριμνά και για τα εκκλησιαστικά μνημεία που βρίσκονται σε διάφορα μέρη των Βαλκανίων

«Με τη δράση αυτή του Ιδρύματος Λεβέντη τονίζεται ακόμη μια φορά ο οικουμενικός χαρακτήρας του ελληνικού πολιτισμού, που έχει αφήσει απτά και ανεξίτηλα μνημεία σε πολλά μέρη του κόσμου. Γνωστή βέβαια είναι η δράση του Ιδρύματος τόσο στον ελλαδικό χώρο όσο και στην Κύπρο», πρόσθεσε ο κ. Καραγιώργης. [www.kathimerini.gr με πληροφορίες από ΑΠΕ – ΜΠΕ]

 

Ιχνη της πρώτης κατοικίας στη Ναζαρέτ

Ισραηλινοί αρχαιολόγοι έφεραν στο φως ίχνη της πρώτης κατοικίας στη Ναζαρέτ που θεωρούν ότι χρονολογείται την εποχή του Ιησού Χριστού. Η αποκάλυψη του σπιτιού φωτίζει τον τρόπο που οι άνθρωποι ζούσαν πριν από 2.000 χρόνια, τότε που οι Χριστιανοί πιστεύουν ότι ο Ιησούς μεγάλωνε εκεί. Σύμφωνα με εκπρόσωπο του Οργανισμού Ισραηλινών Αρχαιοτήτων, ο Χριστός και οι παιδικοί του φίλοι γνώριζαν την ύπαρξη αυτής της κατοικίας. Τμήματα τοίχου ενός κρησφύγετου και μιας δεξαμενής που συνέλεγε όμβρια ύδατα βρέθηκαν κοντά στη Βασιλική του Ευαγγελισμού, όπου θεωρείται ότι ο Αρχάγγελος Γαβριήλ ανήγγειλε στην Παναγία ότι θα φέρει στον κόσμο τον Ιησού.

 

Oι ιέρειες από την Oρθή Πέτρα

• Oι ανασκαφές και τα ευρήματα στην Aρχαία Eλεύθερνα στις 10 φετινές κορυφαίες ανακαλύψεις, σύμφωνα με το αμερικανικό περιοδικό «Aρχαιολογία»

Tέσσερις ιέρειες ή πριγκίπισσες, ένα κορίτσι επτά, δύο 16 και 17 και μία ηλικιωμένη 65-70 χρόνων, στολισμένες με εξαιρετικής τέχνης χρυσά κοσμήματα, βρέθηκαν θαμμένες, σχεδόν αγκαλιά, σε μεγαλοπρεπή κτιστό τάφο στην Aρχαία Eλεύθερνα. Hταν άραγε ιέρειες του νεαρού Δία, ο οποίος απεικονίζεται στα κοσμήματά τους να περιβάλλεται από λιοντάρια; Eίχαν κάποια σχέση με το Iδαίον Aντρον, τη σπηλιά στην οποία, σύμφωνα με τον μύθο, γεννήθηκε ο Δίας στη βουνοκορφή Iδη του Ψηλορείτη; Kαι γιατί ετάφησαν μαζί, η μία πάνω από την άλλη, πριν από περίπου 2.750 χρόνια;

O χώρος των ανασκαφών στην Aρχαία Eλεύθερνα

Eίναι ακόμη νωρίς για να δώσει απαντήσεις ο καθηγητής Nικόλαος Σταμπολίδης, διευθυντής του Mουσείου Kυκλαδικής Tέχνης, που είναι επικεφαλής των ανασκαφών στην Oρθή Πέτρα. Ωστόσο, το σημαντικό αυτό εύρημα του περασμένου καλοκαιριού, συγκαταλέγεται από το αμερικανικό περιοδικό «Aρχαιολογία» (Archaeology) στις δέκα κορυφαίες φετινές αρχαιολογικές ανακαλύψεις. Hδη, ο συνεργάτης του κ. Σταμπολίδη, Nώντας Aγγελαράκης, σημειώνει πως κάποια από τα κτερίσματα ήταν πριγκιπικά δώρα. Aνάμεσά τους μία φιάλη (είδος αγγείου) φαίνεται να προέρχεται από «πριγκιπικό» πρόσωπο της Mεσοποταμίας.

O αρχαιολογικός χώρος της Eλεύθερνας βρίσκεται στις βορειοδυτικές υπώρειες της Iδης, σε απόσταση 30 χλμ. από το Pέθυμνο. Eκτείνεται σε 3.750 στρέμματα. H ανασκαφή διεξάγεται σε 55 στρέμματα και έχει υλικό για τις επόμενες δυο – τρεις γενιές αρχαιολόγων, κατά τον κ. Σταμπολίδη. Tα μέχρι στιγμής ευρήματα χρονολογούνται από τη Γεωμετρική έως τη Πρωτοβυζαντινή εποχή.

Oι άλλες ανακαλύψεις που ξεχωρίζουν από το περιοδικό του Aμερικανικού Iνστιτούτου Aρχαιολογίας είναι:

• O αυτοκράτορας από το γένος των Mότσα, που ετάφη στο σημερινό Περού περί το 450 μ.X. με τις 19 πολύτιμες προσωπίδες του.
• Tα πρώτα εξημερωμένα άλογα, στο Kαζακστάν. Eξημερώθηκαν πριν από περίπου 5.500 χρόνια και όχι αργότερα, σύμφωνα με τις μελέτες στα οστικά κατάλοιπα.
• Tα μεγάλα αρδευτικά έργα στην κοιλάδα Tούσκον, που επέτρεπαν στους ιθαγενείς της Aμερικής να καλλιεργούν καλαμπόκι μέσα στην έρημο της Σονόρα περί το 2000 π.X. και συνέβαλαν στην άνθηση των πολιτισμών τους.
• O αγγλοσαξονικός θησαυρός του 7ου αι. μ.X., ο πλουσιότερος που έχει εντοπισθεί στη Mεγάλη Bρετανία. Tον αποτελούν 1.500 χρυσά και αργυρά αντικείμενα.
• H «Mόνα Λίζα των Mάγια», ένα ανάγλυφο με παράσταση σημαντική για την ιστορία του συγκεκριμένου λαού. Δεύτερος αιώνας π.X.
• O πρώτος ζωολογικός κήπος του κόσμου, στην Iερακόπολη της Aιγύπτου. Mωρό ιπποπόταμος, μπαμπουίνοι, σκύλοι, ελέφαντας, καμηλοπάρδαλη κ.ά. από το 3500 π.X.
• Θύματα χημικού πολέμου, το 256 μ.X. Eίκοσι ρωμαίοι στρατιώτες, σε έρημο της Συρίας, στην οχυρή θέση Nτούρα. Oι Σασσανίδες τους πολιόρκησαν και τους εξολόθρευσαν καίγοντας πίσσα με διοξείδιο του θείου.
• Tο παλάτι του Mιθριδάτη, στο Kουμπάν της Pωσίας από το 63 π.X.
• Eνα αγγείο αποθήκευσης ελαίου του 12ου αι. μ.X., με στίχο από το «Pουμπαγιάτ» του Oμάρ Kαγιάμ. Eντοπίσθηκε στην Iερουσαλήμ και θεωρείται σημαντικό, επειδή δείχνει τη διασπορά του ποιήματος ανά τον τότε γνωστό κόσμο.

Aγγελική Kώττη, ΕΘΝΟΣ, 28/12/2009

 

Ψαρεύτηκε το κατώφλι του μαυσωλείου της Κλεοπάτρας

• Χάρη σε ελληνική αρχαιολογική αποστολή που κάνει έρευνες στην ακτή της Αλεξάνδρειας

Αρχιτεκτονικό μέλος από το εντυπωσιακό μαυσωλείο της Κλεοπάτρας, κομμάτι απ’ το γιγάντιο γρανιτένιο κατώφλι της θύρας του ταφικού μνημείου της πιο ισχυρής βασίλισσας της Αιγύπτου, ανακαλύφθηκε σε βάθος 8 μ. στην περιοχή Ακρας Λοχιάδας στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας.

Μέχρι να ανασύρουν το βάρους 15 τόνων γρανιτένιο κατώφλι της θύρας του μαυσωλείου της Κλεοπάτρας, εργάτες αρκούνται στην ανάσυρση μικρού τμήματος του γειτονικού ναού της Ισιδος Το εύρημα, μέρος του βυθισμένου ανακτορικού συμπλέγματος, όπου θεωρείται ότι απεβίωσε η Κλεοπάτρα, ανήκει στην ελληνική αρχαιολογική αποστολή που διενεργεί ενάλιες έρευνες με την υποστήριξη του ιστορικού ερευνητή Χάρη Τζάλα. Σύμφωνα με τον «Γκάρντιαν» (23/12), οι αρχαιολόγοι βρίσκονται πλέον πολύ κοντά στην επίλυση του αινίγματος για τα ανάκτορα της Αιγύπτιας βασίλισσας. Το νέο εύρημα ήταν μέρος της κολοσσιαίας θύρας του μαυσωλείου, που έμοιαζε με τις εισόδους των μακεδονικών τάφων. Η Κλεοπάτρα το είχε χτίσει όσο ακόμη ζούσε, γιατί θεωρούσε τον εαυτό της μετενσάρκωση της Ισιδος.

Το γρανιτένιο υπέρθυρο της πυλίδας του μαυσωλείου είχε βάρος 15 τόνους και ύψος 7 μέτρα. Εκτιμάται ότι η θύρα δεν στηριζόταν σε σιδερένιους μεντεσέδες, αλλά σε βαριές αλυσίδες. «Μόλις έκλειναν οι θύρες, δεν ξανάνοιγαν ποτέ», έγραψε ο Πλούταρχος. «Με τη νέα ανακάλυψη μπορούμε να κατανοήσουμε τι εννοούσε ο Ελληνας ιστορικός», τόνισε ο Χ. Τζάλας. Το 2006 οι Ελληνες αρχαιολόγοι είχαν βρει στην ίδια περιοχή ογκώδη αρχιτεκτονικά μέλη από το μαυσωλείο της Κλεοπάτρας και από τον ναό της Ισιδος Λοχιάδος, που βρισκόταν ακριβώς δίπλα.

• Ελευθεροτυπία, Δευτέρα 28 Δεκεμβρίου 2009

 

Οι ιέρειες της Ελεύθερνας κορυφαίες του 2009

• Ευτυχώς έχουμε και κάτι να καμαρώνουμε για τη χρονιά που φεύγει. Το αμερικανικό αρχαιολογικό περιοδικό «Archaeology» ενέταξε στις δέκα μεγαλύτερες ανακαλύψεις του 2009 στον τομέα της αρχαιολογίας τα ευρήματα της Ελεύθερνας Κρήτης.

Περίαπτο χρυσό φυλακτό από τον τάφο των γυναικών, που ήταν καταστόλιστες από πολύτιμα κοσμήματα. Μάλλον ήταν ιέρειες, σύμφωνα με τον ανασκαφέα της Ελεύθερνας Νίκο Σταμπολίδη Το περασμένο καλοκαίρι, σκάβοντας στο νεκροταφείο της Ορθής Πέτρας, η πανεπιστημιακή ομάδα υπό τη διεύθυνση του καθηγητή του Πανεπιστημίου Κρήτης και διευθυντή του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης Νίκου Σταμπολίδη ανακάλυψε σε κτιστό θαλαμωτό τάφο του 8ου αιώνα π.Χ., κάτω από τις πυρές, τέσσερις γυναικείους σκελετούς από 7-70 ετών. Το ερώτημα που τέθηκε αμέσως ήταν η ταυτότητα αυτών των γυναικών, που θάφτηκαν στολισμένες με έξοχα χρυσά κοσμήματα. «Μάλλον ήταν ιέρειες», είπε ο κ. Σταμπολίδης, ενώ ο συνεργάτης του, καθηγητής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης Νότης Αγγελαράκης, εξετάζοντας το σκελετικό υλικό βρήκε πως δύο κρανία ανήκαν σε κορίτσια 16-17 ετών, ένα σε γυναίκα άνω των 65 και το μικρότερο σε επτάχρονο κοριτσάκι.

Ο ανασκαφέας, μετά τη μελέτη των πλούσιων κτερισμάτων των γυναικών, προχωράει ακόμη περισσότερο λέγοντας πως ίσως πρόκειται για ιέρειες του ιδρυτή της πόλης. Αυτός ήταν ο Ελευθήρ, που ανήκε στους Κουρήτες. Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, τα πολύτιμα κτερίσματα, που δεν είναι μόνο κοσμήματα, προέρχονται από γειτονικές κοινωνίες της και ασφαλώς πρόκειται για δώρα μεγάλης αξίας. Συγκεκριμένα, μια φιάλη «θα πρέπει να ήταν πριγκιπικό δώρο από τη Μεσοποταμία», εκτιμά ο κ. Αγγελαράκης, επισημαίνοντας ότι οι νεκρές είχαν κάποια συγγενική σχέση, όπως δείχνει ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό της οδοντοστοιχίας τους.

Τα άλλα 9 σπουδαία ευρήματα

Στη λίστα των δέκα σπουδαίων ανακαλύψεων του 2009 το περιοδικό του Αμερικανικού Ινστιτούτου Αρχαιολογίας συμπεριλαμβάνει επίσης:

– Τον αυτοκράτορα με τις 19 πολύτιμες προσωπίδες, που τάφηκε στο σημερινό Περού περί το 450 μ.Χ. και ανήκει στους Μότσα.

– Τα πρώτα εξημερωμένα άλογα (εξημερώθηκαν πριν 5.500 χρόνια) τα οποία βρέθηκαν στο Καζαχστάν.

– Τα μεγάλα αρδευτικά έργα της κοιλάδας Τούσκον, τα οποία επέτρεπαν το 2000 π.Χ. στους ιθαγενείς της Αμερικής να καλλιεργούν καλαμπόκι μέσα στην έρημο της Σονόρα.

– Τον αγγλο-σαξονικό θησαυρό από 1.500 χρυσά και αργυρά αντικείμενα του 7ου αιώνα μ.Χ., τον πλουσιότερο που έχει ποτέ εντοπιστεί στη Μεγάλη Βρετανία.

– Τη «Μόνα Λίζα των Μάγιας» (2ου αιώνα π.Χ.). Πρόκειται για ένα ανάγλυφο με παράσταση σημαντική για την ιστορία του αρχαίου αυτού λαού.

– Τον πρώτο ζωολογικό κήπο του κόσμου (3500 π.Χ.), που βρέθηκε στην Ιερακόπολη της Αιγύπτου. Ανάμεσα στα ευρήματα είναι ένας ιπποπόταμος βρέφος, μπαμπουίνοι, σκύλοι, ελέφαντας, καμηλοπάρδαλη κ.ά.

– Τα πρώτα θύματα χημικού πολέμου που ήταν είκοσι Ρωμαίοι στρατιώτες, σε έρημο της Συρίας, στην οχυρή θέση Ντούρα. Τους στρατιώτες πολιόρκησαν το 256 μ.Χ. οι Σασανίδες και τους εξολόθρευσαν με διοξείδιο του θείου, πίσσα και άλλα χημικά.

– Το παλάτι του Μιθριδάτη στο Κουμπάν της Ρωσίας, από τον 1ο αιώνα π.Χ. (63 π.Χ.).

– Κι ένα αγγείο λαδιού (12 αι. μ.Χ.), που εντοπίστηκε στην Ιερουσαλήμ. Το σημαντικό είναι ότι φέρει στίχο από το «Ρουμπαγιάτ» του μεγάλου Πέρση ποιητή και αστρονόμου του 11ου-12ου αιώνα μ.Χ. Ομάρ Καγιάμ, κάτι που δείχνει τη διασπορά του ποιήματος στον τότε γνωστό κόσμο. *

• Της Ν. ΚΟΝΤΡΑΡΟΥ-ΡΑΣΣΙΑ, Ελευθεροτυπία, Δευτέρα 28 Δεκεμβρίου 2009

 

Στο μικροσκόπιο του Λούβρου τα μυκηναϊκά ευρήματα του Βόλου

• «Φως» στην προέλευση της πρώτης ύλης των χρυσών της μυκηναϊκής περιόδου που έχουν ανασκαφεί στην ευρύτερη περιοχή του Βόλου, δίνουν οι εργαστηριακές αναλύσεις που πραγματοποιήθηκαν από το Μουσείο του Λούβρου το περασμένο Οκτώβριο.

Οι αναλύσεις αφορούσαν την εξέταση τεσσάρων δειγμάτων χρυσού από τη Γεωργία σε σχέση με μερικές ψηφίδες από το αρχαίο περιδέραιο που βρέθηκε σε τάφο στο Καζανάκι Βόλου, και διαπιστώθηκε κοινή προέλευση από έναν ποταμό της Κολχίδας. Η πρώτη αυτή ένδειξη αναζωπυρώνει το ερευνητικό ενδιαφέρον για την προέλευση και των άλλων χρυσών της περιοχής μας που, αν επιβεβαιωθεί ως τόπος προέλευσης η Κολχίδα, τότε η Αργοναυτική Εκστρατεία δεν θα είναι μύθος αλλά ένα ιστορικό γεγονός.
Οι εργαστηριακές αναλύσεις από το Μουσείο του Λούβρου σε χρυσά που βρέθηκαν στο Βόλο, θα συνεχιστούν και τους επόμενους μήνες πάντοτε σε σχέση με δείγματα χρυσού από την περιοχή της Γεωργίας.
Αν αποδειχθεί πως τα χρυσά του Βόλου προέρχονται ως προς την πρώτη τους ύλη από την περιοχή της Κολχίδας, τότε αυτό θα σημαίνει ότι οι Αργοναύτες γνώριζαν για τον χρυσό της Κολχίδας και ότι η Αργοναυτική Εκστρατεία δεν είναι απλώς ένας μύθος. Είναι ο αγώνας κατάκτησης της γνώσης μιας πλουτοπαραγωγικής μεθόδου που επηρέαζε από τότε τον κόσμο και της ανάπτυξης της τεχνογνωσίας περισυλλογής του χρυσού. Γι’ αυτό έκαναν το ταξίδι τους ως τη μακρινή Κολχίδα οι Αργοναύτες. [Βόλος, Τρίτη 22 Δεκεμβρίου 2009]