Άνοιξε το Αρχαιολογικό Μουσείο. Το λιοντάρι της Χαιρώνειας βρυχάται ξανά

• Το επί τέσσερα χρόνια κλειστό Αρχαιολογικό Μουσείο άνοιξε και πάλι τις πύλες του, ανανεωμένο και εμπλουτισμένο με νέα ευρήματα

Στην περιοχή όπου έλαβαν χώρα μερικές από τις σημαντικότερες μάχες στον ελλαδικό χώρο τη Χαιρώνεια άρχισε να λειτουργεί και πάλι από χθες το Αρχαιολογικό Μουσείο της. Κλειστό τα τελευταία δεκατέσσερα χρόνια, δεδομένου ότι στο κτίριο είχαν προκληθεί σοβαρές ζημιές από τους σεισμούς του 1981 αλλά και με επιτακτική την ανάγκη βελτίωσης των υποδομών του, το ανανεωμένο σήμερα μουσείο, το οποίο βρίσκεται σε άμεση γειτνίαση με το αναστηλωμένο ταφικό μνημείο του Λέοντος της Χαιρωνείας, μπορεί και πάλι να αποτελεί σημείο αναφοράς της ιστορίας και του αρχαίου πολιτισμού της Βοιωτίας.

Πρόκειται για ένα ισόγειο λιθόκτιστο κτίριο με κεραμίδια, ιδρυμένο (1903-1907) για να στεγάσει τα ευρήματα από τις πρώτες ανασκαφές της Αρχαιολογικής Εταιρείας υπό την εποπτεία του αρχαιολόγου Γεωργίου Σωτηριάδη στον τύμβο των Μακεδόνων που έπεσαν στη μάχη του 338 π.Χ.- στη συνέχεια προστέθηκαν και άλλα αρχαία. Γι΄ αυτό η νέα έκθεση η οποία διοργανώθηκε με την επιστημονική επιμέλεια της αρχαιολόγου δρος Ελενας Κουντούρη καλύπτει πλέον το διάστημα από τους προϊστορικούς ως τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους. Ας σημειωθεί εξάλλου ότι το έργο επισκευής και ενίσχυσης του κτιρίου πραγματοποιήθηκε με αυτεπιστασία της Θ΄ Εφορείας Αρχαιοτήτων υπό τη γενική εποπτεία του προϊσταμένου της δρος Βασιλείου Αραβαντινού .

O προθάλαμος δεν μπορεί παρά να είναι αφιερωμένος στην ιστορική φυσιογνωμία της αρχαίας Χαιρώνειας και της ευρύτερης περιοχής της, με στοιχεία για τις δύο κρισιμότερες πολεμικές συρράξεις της αρχαιότητας: του 338 π.Χ. μεταξύ Μακεδόνων υπό τον Φίλιππο Β΄ και της Συμμαχίας των Αθηναίων και του 86 π.Χ. μεταξύ Ρωμαίων και Μυθριδάτη ΣΤ΄ (βασίλειο του Πόντου). Από τα σημαντικότερα ευρήματα αυτής της ενότητας είναι όπλα, αγγεία και μικροαντικείμενα τα οποία προέρχονται από τον τύμβο των πεσόντων Μακεδόνων καθώς και από το πολυάνδριο όπου τάφηκαν οι μέχρις ενός πεσόντες 300 θηβαίοι ιερολοχίτες.

Η προϊστορία της Βόρειας Βοιωτίας παρουσιάζεται στην επόμενη αίθουσα, με πρώτο εντυπωσιακό εύρημα το ομοίωμα ενός οικίσκου ο οποίος χρονολογείται από τη Μέση Νεολιθική εποχή (5800-5300 π.Χ.) και αποτελεί ένα από τα λίγα ακέραια ομοιώματα σπιτιού που έχουν διασωθεί από τους χρόνους αυτούς. Επίσης, εκτίθενται εργαλεία και άλλα αντικείμενα της Νεολιθικής εποχής, ενώ η Εποχή του Χαλκού (3η και 2η χιλιετία π.Χ.) παρουσιάζεται μέσα από ευρήματα που χρησιμεύουν ως μαρτυρίες για την τροφή, τις τελετουργικές συνεστιάσεις και τα σκεύη των ανθρώπων, τη γεωργία, την κτηνοτροφία, την αλιεία, τις οικοτεχνικές δραστηριότητες και το εμπόριο. Από τα σημαντικότερα εκθέματα είναι ο «θησαυρός» χάλκινων εργαλείων από τον Ορχομενό, που τοποθετείται περίπου στο 1200 π.Χ. και αποτελεί μάλλον συλλογή μεταλλοτεχνίτη.

Σ την τελευταία αίθουσα αναπτύσσονται ευρήματα των ιστορικών χρόνων που προέρχονται από τις νεκροπόλεις, μια ενότητα είναι αφιερωμένη στη λατρεία (δύο χάλκινες ομφαλωτές φιάλες, δύο ανάγλυφα με παράσταση νεκρόδειπνου, μαρμάρινο τρίμορφο αγαλμάτιο Εκάτης, χάλκινο σείστρο), μια άλλη στη ζωή, στο σπίτι (χάλκινες περόνες και δαχτυλίδια με πήλινη προτομή Διονύσου, συμποσιακά αγγεία, πήλινα ειδώλια «Ταναγραίων», χάλκινο κάτοπτρο και είδη γυναικείου καλλωπισμού), ενώ περιλαμβάνεται και συλλογή νομισμάτων.

Από τα γλυπτά της έκθεσης ξεχωρίζουν ο κούρος, πιθανότατα παριανού εργαστηρίου (550-540 π.Χ.), τμήμα επιτύμβιας στήλης από τη Χαιρώνεια και σφαίρα με ανάγλυφες προτομές του Ηλιου και της Σελήνης (τέλη 1ου αι. π.Χ.- αρχές 1ου αι. μ.Χ.). Στο κέντρο της αίθουσας δεσπόζει άγαλμα της Κυβέλης από τη Λιβαδειά.

• ΤΟ ΒΗΜΑ, Τρίτη 26 Μαΐου 2009

 

Ο Ραμνούς και το σκάνδαλο

• «Η μυστική παραχώρηση αρχαιολογικών χώρων για εκμετάλλευση από οικοδομικές εταιρείες με τη μεσολάβηση της Mονής Βατοπεδίου δεν οφείλεται σε πλάνη» δηλώνει ο ακαδημαϊκός και γ.γ. της Αρχαιολογικής Εταιρείας Βασίλειος Πετράκος, καταγγέλλοντας την ανταλλαγή 968 στρεμμάτων στον αρχαιολογικό χώρο του Ραμνούντα.

• Ραμνούντας: κινδυνεύει από μια… ανταλλαγή
• Ο αρχαιολόγος Βασ. Πετράκος καταγγέλλει τη μονή Βατοπεδίου
• Γιωτα Συκκα, Η Καθημερινή, Tετάρτη, 15 Aπριλίου 2009

• ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑ

Το θέμα της ανταλλαγής εκτάσεων ανάμεσα στο ελληνικό δημόσιο και τη Μονή Βατοπεδίου επαναφέρει ο ακαδημαϊκός – αρχαιολόγος Βασίλειος Πετράκος, καταγγέλλοντας ότι απαξιώνεται το έργο αρχαιολόγων, εφόρων και βέβαια ο κόπος της Αρχαιολογικής Εταιρείας που αποκάλυψε και διέσωσε από το 1880 τα αρχαία του Ραμνούντα.

Ο ανασκαφέας, μελετητής των ερειπίων του δήμου Ραμνούντα και γεν. γραμματέας της Αρχαιολογικής Εταιρείας, καταγγέλλει τη μονή Βατοπεδίου για ανταλλαγή, με σκοπό την οικοδόμηση, μιας έκτασης 968 στρεμμάτων. «Οσης μιας μικρής πόλης», παρθένου τοπίου, δασωμένου, φυσικού, χωρίς επεμβάσεις, που έχει χαρακτηριστεί ζώνη Α, αδόμητη και απολύτου προστασίας των αρχαίων του δήμου του Ραμνούντος.

Σε κείμενό του στον «Μέντορα» (δελτίο της Αρχαιολογικής Εταιρείας) υπογραμμίζει ότι πρόκειται για τον μόνο αρχαιολογικό χώρο της Αττικής που σώζει ακόμη το περιβάλλον φυσικό τοπίο, ότι η μονή «ανταλλάσσει την έκταση αυτή με το νερό για να μεταβάλει τα 968 στρέμματα σε πολυτελή οικισμό και όχι για να τα χρησιμοποιήσει ως βοσκή προβάτων και κατσικιών όπως γίνεται έως σήμερα».

Παρακινούμενος από δημοσίευμα της «Καθημερινής» (14/9/2008), στο οποίο η μονή φαίνεται να είναι ιδιοκτήτης τεράστιας έκτασης στον Ραμνούντα, σημειώνει ότι απευθύνθηκε στην αρμόδια διεύθυνση του ΥΠΠΟ αλλά την απάντηση έδωσε τελικά η Β΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων.

Σημειώνει πως η μυστική παραχώρηση αρχαιολογικών χώρων για εκμετάλλευση από οικοδομικές εταιρείες με τη μεσολάβηση της Μονής Βατοπεδίου «δεν οφείλεται σε πλάνη». Την γνώριζε, συνεχίζει, «η συμβολαιογράφος που συνέταξε τα συμβόλαια ανταλλαγής κ. Αικατερίνη Διονυσίου Πελέκη, άρα και ο σύζυγός της υπουργός Πολιτισμού Γεώργιος Βουλγαράκης». Παραθέτει αποσπάσματα του υπ αριθμ. 3191/17 Ιουλίου 2008 συμβολαίου, σημειώνει πως υπάρχει πλήθος συμβολαίων και εκφράζει την ευχή να πραγματοποιηθεί η ανάκληση της ανταλλαγής και τα αρχαία να μην «πληγούν από το αδηφάγο μοναστήρι».

Ο κ. Πετράκος που αφιέρωσε 30 χρόνια στη μελέτη και δημοσίευση των αρχαίων του Ραμνούντα, αναφέρεται και στην παλιότερη «περιπέτεια», όταν υπουργός Πολιτισμού ήταν η Ντόρα Μπακογιάννη (1993). Θυμίζει τη γνωμάτευση του ΚΑΣ παρά την αντίθετη εισήγησή του (ως αρμόδιου Εφόρου Αρχαιοτήτων Αττικής), για τη λειτουργία νέου λατομείου μέσα στον κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο αλλά και την πράξη του να προσβάλει την απόφαση της υπουργού και προϊσταμένης του στο ΣτΕ.

Η απόφαση της υπουργού ακυρώθηκε, εκείνος δικαιώθηκε, αλλά σύμφωνα με το ΦΕΚ 146/Β/3.3.1994 προκύπτει «ότι στις ανταλλαγείσες εκτάσεις» του Δημοσίου με το νερό της λίμνης Βιστωνίδας «περιλαμβάνονται τμήματα συνολικού εμβαδού 968 στρεμμάτων» στον Ραμνούντα.

Ο κ. Β. Πετράκος υποστηρίζει ότι δεν είναι η μοναδική περίπτωση πλάνης. «Σύμφωνα με τον αρχαιολογικό νόμο του 2002, δεν προβλέπεται η δυνατότητα στο ΥΠΠΟ ακύρωσης δικαιοπραξίας που αφορά το ιδιοκτησιακό καθεστώς χώρου που είναι αρχαιολογικός ή ιστορικός». Οταν οι πολιτικοί προϊστάμενοι της Υπηρεσίας δεν δέχονται τις εισηγήσεις εκείνων που νοιάζονται για τα αρχαία και τον τόπο, τότε και η Υπηρεσία βλάπτεται και φθίνει». Αυτή τη φθορά καταγγέλλει κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για τις επιστημονικές φωνές που πνίγονται και τα αρχαία που θυσιάζονται.