RSS

Category Archives: Ψηφιοποίηση

ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ: Σχέδια παράδοσής της στα μονοπώλια

Τα σχέδια παράδοσης του σημαντικού τομέα της ψηφιοποίησης της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας στο κεφάλαιο – γεγονός που σημαίνει την εμπορευματοποίηση, με στόχο το μονοπωλιακό κέρδος, ενός κατά τα άλλα άκρως σημαντικού εκπαιδευτικού και επιστημονικού τεχνολογικού εργαλείου – φαίνεται ότι προχωράνε όπως προκύπτει έμμεσα από την επίσκεψη του υπουργού Πολιτισμού – Τουρισμού, Π. Γερουλάνου, στην Ιταλία (26/5) και τη συνάντησή του, με τον Ιταλό ομόλογό του, Σάντρο Μπόντι.

Σύμφωνα με προχτεσινή ανταπόκριση του ΑΠΕ από τη Ρώμη, σε δηλώσεις του, μετά τη συνάντηση με τον Ελληνα υπουργό, ο Σ. Μπόντι είπε, μεταξύ άλλων: «Κάναμε επίσης αναφορά στην πρόσφατη συμφωνία που υπέγραψε η Ιταλία με την Google, για την ψηφιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς της. Ενα σχέδιο που βλέπει με μεγάλο ενδιαφέρον ο Ελληνας συνάδελφός μου».

Λιγότερο συγκεκριμένος, αλλά εξίσου σαφής, ο Ελληνας υπουργός Πολιτισμού δήλωσε: «Εμείς παρακολουθούμε μέσα στο πλαίσιο της ΕΕ τη δουλειά που γίνεται εδώ για την ψηφιοποίηση των αρχείων με διάφορες μεθόδους. Οπως γνωρίζετε υπάρχει το πρόγραμμα “Europeana” (σ.σ. η ονομασία της Ευρωπαϊκής Ψηφιακής Βιβλιοθήκης) στο οποίο συμβάλλει η Ελλάδα και μάλιστα έχει πολύ καλά αποτελέσματα μέχρι τώρα, αλλά εξετάζουμε και κάθε άλλο εργαλείο το οποίο μπορεί να χρησιμοποιήσει η κυβέρνηση για να επιταχύνει τους ρυθμούς» (σ.σ. οι υπογραμμίσεις δικές μας).

Ανεξάρτητα από τις προθέσεις της κυβέρνησης ως προς το συγκεκριμένο μονοπώλιο (οι οποίες μένει να διευκρινιστούν) να σημειωθεί ότι η εμπορευματοποίηση της ψηφιοποίησης του πολιτισμού αποτελεί διακηρυγμένο, στρατηγικό στόχο της ΕΕ. Η, με διάφορους τρόπους, κερδοσκοπία από την ψηφιακή εκμετάλλευση του πολιτισμού των λαών είναι η μία πλευρά. Η άλλη είναι η ιδεολογική χειραγώγηση με βάση τα «αξιακά» κριτήρια της ΕΕ για το τι και πώς αναδεικνύεται, προστατεύεται κ.λπ. από τον πολιτισμό.

Για την ιστορία, θυμίζουμε ότι το συγκεκριμένο μονοπώλιο του διαδικτύου, βρίσκεται τα τελευταία χρόνια στην επικαιρότητα, λόγω της συμφωνίας που «έκλεισε» με εκδότες, συγγραφείς και βιβλιοθήκες των ΗΠΑ, προκαλώντας αντιδράσεις και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού, στο πλαίσιο όμως του μονοπωλιακού ανταγωνισμού στο συγκεκριμένο τομέα, με θύματα δημιουργούς και τη λαϊκή περιουσία (βιβλιοθήκες, πολιτιστική κληρονομιά κ.λπ.).

Επίσης, το Νοέμβρη του 2009 στις Βρυξέλλες, οι υπουργοί Πολιτισμού της ΕΕ αποφάσισαν τη δημιουργία «επιτροπής σοφών», η οποία «θα καθορίσει τις συνθήκες σύμπραξης των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων που θα αναλάβουν τη διαδικασία της ψηφιοποίησης». Ενώ, λοιπόν, το κεφάλαιο της ΕΕ ετοιμάζεται να μετατρέψει το περιεχόμενο της «Europeana» σε «τσιφλίκι» του, σε προπαγανδιστικό επίπεδο, η «Europeana» εμφανίζεται ως ένα είδος «ηθικού αντίβαρου» στην «Google»! Μάλιστα, ο Π. Γερουλάνος, είπε στην παραπάνω σύνοδο στις Βρυξέλλες, πως η «επιθετική πολιτική της “Google” μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά από την Ευρώπη μόνο αν κατορθώσουμε να ανοίξουμε την “Europeana” στο σύνολο των έργων του δημόσιου τομέα, από ολόκληρο τον κόσμο, με αιχμή πάντα την προβολή του ευρωπαϊκού πολιτισμού»… [ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, Παρασκευή 28 Μάη 2010]

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ

16/12/2009– Αγριος ανταγωνισμός μονοπωλίων

1/12/2009– Σπέρνουν αυταπάτες

9/10/2009– Ψευτοδιλήμματα εκ του πονηρού

18/4/2009– Η ψηφιακή εκμετάλλευση του Λόγου

22/11/2008– Εμπορικό «προϊόν» τα έργα του λόγου

ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ Αγριος ανταγωνισμός μονοπωλίων

16 Dec

Ο μονοπωλιακός ανταγωνισμός γύρω από το κερδοσκοπικό «κελεπούρι» της ψηφιοποίησης βιβλίων, αρχείων και μουσειακών συλλογών, σκληρός και ανελέητος, ενίοτε «αδειάζει» ακόμη και τα προπαγανδιστικά επιτελεία της αστικής τάξης, αποκαλύπτοντας το πώς αντιλαμβάνεται τον πολιτισμό.

Προχτές ο Γάλλος Πρόεδρος, Σαρκοζί, ανακοίνωσε κρατική χρηματοδότηση, 1,1 δισ. δολαρίων για την ψηφιοποίηση γαλλικών λογοτεχνικών έργων, οπτικοακουστικών αρχείων και ιστορικών εγγράφων, υπογραμμίζοντας – όπως το ερμηνεύει η αμερικανική εφημερίδα «New York Times» – «την επιθυμία της κυβέρνησής του να διατηρήσει τον έλεγχο της πολιτισμικής κληρονομιάς της Γαλλίας στην εποχή της ψηφιοποίησης».

Η ανακοίνωση αυτή δείχνει τις μεγάλες αντιθέσεις μεταξύ των ισχυρών κρατών – μελών της ΕΕ (κυρίως Γαλλίας, Γερμανίας) για την πολυδιαφημισμένη «Ευρωπαϊκή Ψηφιακή Βιβλιοθήκη» («Europeana»), μεγάλο μέρος του περιεχομένου της οποίας προέρχεται από γαλλικές πηγές. Ετσι, ενώ «σύσσωμη» η ΕΕ κινείται ενάντια στο διαδικτυακό μονοπώλιο της Google (λόγω της γνωστής συμφωνίας του με Αμερικανούς εκδότες για ψηφιοποίηση βιβλίων) η Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας τον περασμένο Αύγουστο συζητούσε με την Google για την ψηφιοποίηση των συλλογών της! Μάλιστα, την περασμένη βδομάδα ο Σαρκοζί… «ξεσπάθωσε»: «Δε θα αφεθούμε να γδυθούμε από την κληρονομιά μας προς όφελος μιας μεγάλης επιχείρησης, ανεξάρτητα από το πόσο φιλική, μεγάλη ή αμερικανική είναι», είπε υπονοώντας την Google. Ωστόσο, σύμφωνα με τους «New York Times», τα χρήματα που ανακοινώθηκαν τη Δευτέρα θα δοθούν πάλι μέσω μοντέλου ΣΔΙΤ (σ.σ. συμπράξεις δημόσιου – ιδιωτικού τομέα) …το οποίο μπορεί να περιλάβει… και την Google!

Μάλιστα, σε δηλώσεις του στην εφημερίδα, ο Bruno Racine, πρόεδρος της Εθνικής Βιβλιοθήκης Γαλλίας είπε ότι αυτό το ζήτημα «παραμένει ανοιχτό», υπογραμμίζοντας την «ανάγκη συνεργασίας με τον ιδιωτικό τομέα», προκειμένου να εξασφαλιστεί το απαραίτητο για την ψηφιοποίηση κεφάλαιο, δεδομένου πως 1,1 δισ. δολάρια δεν επαρκούν για τους πάνω από 14 εκατομμύρια τόμους του ιδρύματος. Πρόσθεσε ότι εκείνοι που αντέδρασαν για τις συζητήσεις της Εθνικής Βιβλιοθήκης με την Google ενδιαφέρθηκαν πρώτιστα για την «κυρίαρχη θέση της» στην ψηφιακή αγορά και όχι επειδή είναι ιδιωτική εταιρεία…

Θυμίζουμε ότι η ΕΕ από το 2008 που ξεκίνησε η «Europeana» έδωσε ευθέως «γραμμή» στα κράτη – μέλη να προχωρήσουν στην ψηφιοποίηση της κληρονομιάς τους με μοντέλο ΣΔΙΤ… [ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, Τετάρτη 16 Δεκέμβρη 2009]

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ

1/12/2009– Σπέρνουν αυταπάτες

9/10/2009– Ψευτοδιλήμματα εκ του πονηρού

18/4/2009– Η ψηφιακή εκμετάλλευση του Λόγου

31/8/2008– Το επιχειρηματικό … πολιτιστικό «όνειρο»

31/8/2008– Το ψηφιακό «φιλέτο» του κεφαλαίου

Η ψηφιακή εκμετάλλευση του Λόγου. Συμφωνία «Google» – Εκδοτών – Συγγραφέων

18 Apr

Βάθεμα της εκμετάλλευσης της πνευματικής δημιουργίας και της πολιτιστικής κληρονομιάς με σκοπό φυσικά το κέρδος συνιστά η αγοραία χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας από τα μονοπώλια


Παπαγεωργίου Βασίλης

Ο διαδικτυακός ανταγωνισμός μεταξύ μεγάλων μονοπωλίων, πολυεθνικών εταιρειών, ιδρυμάτων και φορέων των καπιταλιστικών κρατών στο, άκρως κερδοφόρο και με τεράστιες δυνατότητες ιδεολογικής χειραγώγησης, πεδίο της ψηφιοποίησης του πολιτισμού, αναμένεται να κορυφωθεί το αμέσως επόμενο διάστημα.

Μετά την έναρξη, τον περασμένο Νοέμβρη, της δικτυακής πύλης της Ευρωπαϊκής Ψηφιακής Βιβλιοθήκης «Europeana» (www.europeana.eu), «έρχεται» στις 21 Απρίλη το «ανέβασμα» στο διαδίκτυο της «Παγκόσμιας Ψηφιακής Βιβλιοθήκης», ένα σχέδιο στο οποίο συμμετέχουν εθνικές βιβλιοθήκες πολλών χωρών, μεταξύ αυτών των Γαλλίας, Βραζιλίας, Σουηδίας, Ρωσίας κ.ά. Παράλληλα, «τρέχει» ο χρόνος μέχρι την καταληκτική ημερομηνία της 5/5, οπότε οι δικαιούχοι πνευματικών δικαιωμάτων πρέπει να… προλάβουν (!) να τεκμηριώσουν «απαίτηση» από το δικτυακό μονοπώλιο της GOOGLE, ώστε να μπορέσουν να «ενταχθούν», ουσιαστικά, στη συμφωνία μεταξύ του μονοπωλίου και των ενώσεων συγγραφέων και εκδοτών των ΗΠΑ, με αφορμή το πρόγραμμα ψηφιοποίησης αμερικανικών βιβλιοθηκών από την εταιρεία.

Ο συμβιβασμός

Οπως και τα άλλα προγράμματα που αναφέρθηκαν στην αρχή, έτσι και αυτό της GOOGLE αποτελεί κλιμάκωση της διαδικασίας εμπορευματοποίησης του πολιτισμού. Ολα μαζί εξάλλου δεν αποτελούν παρά την ψηφιακή πλευρά της εκμετάλλευσης των πνευματικών έργων του ανθρώπου από τον καπιταλισμό. Η διαφορά έγκειται περισσότερο στο διευρυμένο πεδίο αυτής της εκμετάλλευσης μέσω της αγοραίας χρήσης της τεχνολογίας. Η συμφωνία συμβιβασμού μεταξύ της GOOGLE και των ενώσεων συγγραφέων και εκδοτών των ΗΠΑ, ήταν το αποτέλεσμα πολύχρονης δικαστικής διαμάχης με αφορμή το πρόγραμμα ψηφιοποίησης αμερικανικών βιβλιοθηκών που ξεκίνησε η εταιρεία χωρίς να ρωτήσει κανέναν, κυρίως τους συγγραφείς, πριν λίγα χρόνια. Η GOOGLE άρχισε, παράνομα (ακόμη και με τους νόμους του αστικού κράτους) να ψηφιοποιεί βιβλία με στόχο τη δημιουργία μιας ηλεκτρονικής βιβλιοθήκης με εμπορευματικούς σκοπούς. Αν και η αρχική αντίδραση των συγγραφέων και των εκδοτών στις ΗΠΑ είχε καταγγελτικά χαρακτηριστικά, ωστόσο διολίσθησε σε μια διαπραγμάτευση για το πόσο, ουσιαστικά, θα πουλήσουν τα έργα τους. Η χρόνια δικαστική διαμάχη τους εξόντωσε οικονομικά, γι’ αυτό και συμβιβάστηκαν έναντι του επιχειρηματικού «κολοσσού» ο οποίος φυσικά είχε «ρίξει» στη μάχη «στρατιές» καλοπληρωμένων δικηγόρων. Αυτό φυσικά σε καμία περίπτωση δε σημαίνει πως μια «καλύτερη», οικονομικά, συμφωνία υπέρ των συγγραφέων, θα άλλαζε τον εμπορευματικό χαρακτήρα του σχεδίου. Αντίθετα, η διαμάχη αυτή και η συμφωνία αποτελεί ένα διδακτικό παράδειγμα για τους δημιουργούς, για τα όρια του αστικού δικαστικού συστήματος όταν πρόκειται να υπερασπίσει την «αγορά».

Το γεγονός ότι όλες οι μεγάλες βιβλιοθήκες του κόσμου, φυσικά και οι αμερικανικές, διαθέτουν και βιβλία των οποίων τα πνευματικά δικαιώματα βρίσκονται εκτός ΗΠΑ, είναι εύλογο αυτή η συμφωνία να επηρεάζει τους εκδότες και συγγραφείς σε παγκόσμιο επίπεδο. Πριν λίγους μήνες, ο ελληνικός Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης Εργων του Λόγου (σ.σ. διαχειρίζεται τα συγγραφικά πνευματικά δικαιώματα) δημοσιοποίησε τα βασικά σημεία της πολυσέλιδης συμφωνίας, η οποία αποτελεί την πρώτη απόπειρα να θεσμοθετηθεί η κερδοσκοπική διαχείριση των έργων του Λόγου στο πλαίσιο που διαμορφώνεται από την ιλιγγιώδη ανάπτυξη των ψηφιακών τεχνολογιών.

Η συμφωνία

Κατά τη συμφωνία, το μονοπώλιο θα παρακρατά το 37% από τα έσοδα των πολυποίκιλων εμπορικών χρήσεων του «προϊόντος» και οι δικαιούχοι (συγγραφείς ή εκδότες ή και οι δύο ή συγγενείς) θα μοιράζονται – μέσω ενός μητρώου που θα συσταθεί – το 63%. Για όσα βιβλία παρανόμως ψηφιοποίησε η GOOGLE μέχρι τη συμφωνία, θα «αποζημιωθούν» με… 60 δολάρια έκαστο, αν και εφόσον οι δικαιούχοι τους προλάβουν να τεκμηριώσουν απαίτηση μέχρι τις 5 Μάη. Ενώ, όσοι δικαιούχοι δε θέλουν να ενταχθούν στο πρόγραμμα, οφείλουν (!) να το δηλώσουν (σύστημα «opt-out») μέχρι τον Απρίλη του 2011, αλλιώς η GOOGLE θα μπορεί να ψηφιοποιεί τα έργα τους ελεύθερα! Ωστόσο, αυτή η «δηλωτική» πρακτική και αντίληψη έρχεται σε αντίθεση με το θεσμικό πλαίσιο περί πνευματικών δικαιωμάτων που κυριαρχεί – προς το παρόν – στις ευρωπαϊκές χώρες, όπου ο δικαιούχος δεν οφείλει να δηλώσει το δικαίωμά του για να το διατηρεί. Επειδή όμως, όπως είπαμε, οι αμερικανικές βιβλιοθήκες που ψηφιοποιούνται, περιλαμβάνουν και άπειρο αριθμό βιβλίων Ευρωπαίων δικαιούχων, φυσικά και Ελλήνων, η συμφωνία αυτή σημαίνει ότι θα ισχύει για όλους, ακόμη και γι’ αυτούς που δε συμφωνούν με αυτήν. Ετσι και οι μη Αμερικανοί δικαιούχοι θα «σύρονται» στην GOOGLE για να «δηλώνουν» ή όχι τα έργα τους!

Η συμφωνία «συνίσταται στη δημιουργία ενός συστήματος το οποίο θα επιτρέπει την περαιτέρω δημιουργία μίας βάσης δεδομένων που θα περιέχει το πλήρες κείμενο βιβλίων ψηφιοποιημένων από την GOOGLE, με σκοπό την εμπορική χρήση με διαφόρους τρόπους». Τα κέρδη για το μονοπώλιο θα είναι τεράστια από την απεριόριστη εμπορική χρήση: «Πουλώντας συνδρομή για πρόσβαση στην ηλεκτρονική βάση δεδομένων σε εκπαιδευτικά, κυβερνητικά ιδρύματα και εταιρείες. Πουλώντας δικτυακή πρόσβαση σε συγκεκριμένα βιβλία. Πουλώντας διαφημιστικό χώρο σε σελίδες βιβλίων. Οι δικαιούχοι δε θα έχουν τη δυνατότητα να αρνηθούν την τοποθέτηση διαφήμισης σε σελίδες του βιβλίου». Φυσικά «υπάρχει η δυνατότητα και για άλλες εμπορικές χρήσεις στο μέλλον», όπως η εκτύπωση «κατά παραγγελία». Θα υπάρχει επίσης η «δυνατότητα εκτύπωσης με χρέωση ανά σελίδα και η προοπτική (…) οι εμπορικές επιχειρήσεις, όπως τα φωτοτυπικά καταστήματα, να έχουν επίσης τη δυνατότητα να βλέπουν και να εκτυπώνουν τη σελίδα με συγκεκριμένη χρέωση».

Η GOOGLE κατηγοριοποιεί τα προς ψηφιοποίηση βιβλία ως εξής (σύμφωνα με την περίληψη της συμφωνίας από τον ΟΣΔΕΛ):

1. Βιβλία που κυκλοφορούν στο εμπόριο μέχρι την 5η Ιανουαρίου 2009. Κάθε χρήση αυτών των βιβλίων θα γίνεται μόνο με τη συγκατάθεση – δήλωση συμμετοχής στη συμφωνία του δικαιούχου.

2. Βιβλία που δεν διατίθενται στο εμπόριο μέχρι την 5η Ιανουαρίου 2009 (εξαντλημένα). H GOOGLE «θα έχει τη δυνατότητα όλων των χρήσεων που ορίζονται στη Συμφωνία γι’ αυτά τα βιβλία χωρίς την υποχρέωση ενημέρωσης του δικαιούχου. Εάν ο δικαιούχος δεν επιθυμεί να επιτρέψει στην GOOGLE αυτές τις χρήσεις θα πρέπει να εξαιρέσει το βιβλίο από αυτές. Δεν υπάρχει χρονικός περιορισμός του δικαιούχου για να προχωρήσει στην εξαίρεση του βιβλίου».

Οι «χειροκροτητές»

Την εξακρίβωση για το εάν ένα βιβλίο είναι εξαντλημένο ή μη την αναλαμβάνει η GOOGLE ψάχνοντας όμως μόνο στα εμπορικά δίκτυα διανομής των ΗΠΑ, γεγονός που αφήνει ακόμη μερικά «περίεργα παραθυράκια» ειδικά για τους εκτός ΗΠΑ δικαιούχους δικαιωμάτων. Για όσους νομίζουν ότι οι Ευρωπαίοι εκδότες… «έφριξαν» από αυτή τη συμφωνία, κάνουν λάθος. Η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Εκδοτών (FEP) χαρακτήρισε ως «πολύ σημαντικό βήμα» τη συμφωνία και όχι τυχαία τη συνδέει με την «Europeana» τονίζοντας ότι «από τη στιγμή που η πνευματική ιδιοκτησία είναι ένα βασικό εργαλείο ενθάρρυνσης της δημιουργικότητας, το πολιτιστικό προϊόν της Ευρώπης πρέπει να ψηφιοποιηθεί (…)». Στον όρο «δημιουργικότητα» ο αναγνώστης θα πρέπει να βάλει τη λέξη «κερδοφορία», αφού η FEP με νόημα «θυμίζει» στην ανακοίνωσή της ότι ο εκδοτικός τομέας στην ΕΕ έχει «κύκλο εργασιών μεγαλύτερο των 22 δισ. ευρώ και παραγωγή περίπου 600.000 βιβλίων ετησίως». Γι’ αυτό και το μόνο που φοβούνται πραγματικά είναι ο… υπερατλαντικός ανταγωνισμός, φράση που προσπαθούν να καλύψο== της de facto δημιουργίας μονοπωλίου στη διαδικασία της διάθεσης των βιβλίων, το οποίο έρχεται σε αντίθεση με το συμφέρον των καταναλωτών και της κοινωνίας γενικότερα και το οποίο δύναται να θέσει σε κίνδυνο την ευρωπαϊκή αγορά βιβλίου και την ευρωπαϊκή πολυπολιτισμικότητα». Ενώ ξεκαθαρίζει ότι «η FEP προσβλέπει στη συνέχιση της συνεργασίας με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τους άλλους ευρωπαϊκούς οργανισμούς με σκοπό τη δημιουργία μιας πολυγλωσσικής και πολυσύνθετης ευρωπαϊκής ψηφιακής βιβλιοθήκης που θα αντανακλά την κοινή μας πολιτισμική κληρονομιά και τις κοινές μας αξίες».

Οι «κοινές αξίες» της FEP και της ΕΕ είναι οι ανάγκες κερδοφορίας του κεφαλαίου. Μάλιστα, η ΕΕ, με αφορμή τη «Europeana», που τόσο εξυμνά η FEP, «πρότεινε» στα κράτη – μέλη να «συνεργαστούν με τον ιδιωτικό τομέα». Εφερε μάλιστα και το παράδειγμα της Σλοβενίας, η οποία «εξέδωσε το 2007 νόμο για τη σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, με τον οποίο προσφέρονται νέες ευκαιρίες για την ιδιωτική προώθηση έργων ψηφιοποίησης σε δημόσια ιδρύματα».