Η αλλαγή σκηνικού στη χώρα περνάει στον χώρο του πολιτισμού με μία περίεργη αίσθηση. Το κόμμα που αναλαμβάνει τη διακυβέρνηση και που, στον πολιτισμό, θα δώσει τις δικές του κατευθύνσεις, έχει θητεύσει επανειλημμένως. Με άλλα πρόσωπα, ασφαλώς, σε άλλες καταστάσεις, με άλλες προτεραιότητες της κοινωνίας. Πριν από 5-10 χρόνια, η προετοιμασία για το «2004» είχε υπερισχύσει όλων στην κρατική ιεράρχηση. Το 2009 και μετά, τα ζητούμενα στο σύνθετο τοπίο του πολιτισμού έχουν περισσότερο να κάνουν με βαθιές τομές στον εκσυγχρονισμό όχι τόσο στην κορυφή όσο στη βάση της διοίκησης παρά με εθνικές διεκδικήσεις.
Ωστόσο, το στοίχημα του νέου ΥΠΠΟ είναι σαφώς πολύ κοντά στη διατύπωση νέων εθνικών ιεραρχήσεων. Η έναρξη του 21ου αιώνα έδειξε ανάγλυφα ότι η συμβολή του πολιτισμού στην οικονομία, στον τουρισμό και στη διαμόρφωση της εθνικής αξιοπρέπειας γίνεται αντιληπτή με εντελώς διαφορετικές προσεγγίσεις. Η μέθοδος που επιλέγεται αποκαλύπτει ασφαλώς μια ιδεολογία, αλλά η διαχρονική αποτυχία της Ελλάδας στη διαχείριση του πολιτισμού δεν είναι ιδεολογικά χρωματισμένη.
Οσο κι αν επιχείρησαν τα δύο μεγάλα κόμματα στο παρελθόν, απέτυχαν να αναδείξουν την Ελλάδα ως μία σύγχρονη χώρα που παράγει πολιτισμό. Ταυτίζονται Ν. Δ. και ΠΑΣΟΚ στην κατασκευή μεγαλόσχημων οραμάτων. Αποκλίνουν, όμως, στον τρόπο με τον οποίο επέλεξαν να τα προχωρήσουν. Από σήμερα, η νέα σελίδα στη διακυβέρνηση της χώρας δημιουργεί αναπόφευκτα νέες προσδοκίες στον χώρο του πολιτισμού. Οσα καλά έγιναν, ας αναγνωρισθούν. Οσοι εργάστηκαν σκληρά, ας τιμηθούν. Αλλά, είναι σαφές ότι η νέα ηγεσία στο ΥΠΠΟ θα ξεκινήσει με σχεδόν μηδενική περίοδο χάριτος. Η ελάχιστη πίστωση χρόνου που δίδεται στη νέα ηγεσία έχει ασφαλώς να κάνει με τη βαθύτατη ανάγκη επίσπευσης έργου. Εργου που φαίνεται στην κοινωνία, όπως αναστηλώσεις και υποδομές, όσο και έργων αφανών, όπως αξιοκρατία στις υπηρεσίες και επικράτηση της κοινής λογικής και των διεθνώς αποδεκτών στάνταρ στα μουσεία και τους αρχαιολογικούς χώρους.
Εχει παρέλθει η εποχή, που καλό ΥΠΠΟ ήταν το ΥΠΠΟ εκείνο που μοίραζε χρήματα. Αν και οι «επαίτες» είναι μόνιμοι, τα περιθώρια δεν υπάρχουν. Εχει επίσης αλλάξει και η γενική νοοτροπία, που ζητεί ορθολογισμό στη διοχέτευση των κονδυλίων. Γιατί, πέρα από τα πολύ μεγάλα θέματα που έχει να αντιμετωπίσει η νέα ηγεσία του ΥΠΠΟ, εξίσου σημαντικό είναι η διαμόρφωση ενός νέου κλίματος, που θα ενθαρρύνει τους νέους δημιουργούς. Οι περισσότεροι νιώθουν φιλοξενούμενοι στην πατρίδα τους. Δεν έχουν κίνητρα, δεν έχουν χώρους, κανείς δεν έχει χρόνο να ασχοληθεί μαζί τους.
Αν μιλάμε για πολιτική πολιτισμού, μπορούμε άραγε να μιλάμε για τους νέους που αναζητούν τη θέση τους, όταν η χώρα δεν έχει Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Εθνική Πινακοθήκη, Εθνική Λυρική Σκηνή, τα βασικά δηλαδή, που να είναι αυτό που θα έπρεπε να είναι; Και μπορούμε να σχεδιάζουμε θεσμούς και νέα μουσεία, όταν έχουμε στο περιθώριο τον νέο δημιουργό; Nα, μία σύνθεση που γίνεται ζητούμενο.
- Tου Νικου Βατοπουλου, Η Καθημερινή, 05/10/2009
Πολιτισμός 