- Υπεύθυνος: Επιμέλεια: ΕΥΑΝΝΑ ΒΕΝΑΡΔΟΥ, ΜΑΤΟΥΛΑ ΚΟΥΣΤΕΝΗ, ΕΦΗ ΜΑΡΙΝΟΥ, ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ, ΠΑΡΗ ΣΠΙΝΟΥ,
-
Κυρ. Ελευθεροτυπία, Επτά, Κυριακή 10 Ιανουαρίου 2010
Θα τελειώσει το θέατρο όπως το ξέραμε; Θ’ αντικατασταθεί το έντυπο βιβλίο από το ψηφιακό; Θα εδραιωθεί ο τρισδιάστατος κινηματογράφος; Θα ενισχυθούν οι ακτιβίστικες δράσεις των εικαστικών; Κανείς δεν μπορεί να μαντέψει το μέλλον με ακρίβεια.
Ορισμένες τάσεις όμως ήδη διακρίνονται στον ορίζοντα, εν μέσω οικονομικής κρίσης και τεχνολογικής έξαρσης. Εννέα άνθρωποι του ευρύτερου καλλιτεχνικού χώρου τις αποκωδικοποιούν
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΡΗΓΟΣ χορογράφος, σκηνοθέτης
Τάση θα είναι η γκρίνια!
Δυστυχώς στην Ελλάδα φοβάμαι ότι το 2010 όπως και τα προηγούμενα χρόνια δεν θα υπάρξει καμιά πρόβλεψη για το χορό.
Νομίζω λοιπόν πως η τάση είναι η γκρίνια που παγιώνεται εδώ και δεκαετίες. Δεν έχουμε πολιτική, αγάπη, μέριμνα, προγραμματισμό, ανάγκη, ούτε φυσικά μεράκι για τη χορευτική τέχνη. Η δε βοήθεια από το κράτος είναι αμελητέα και σχεδόν πάντα έρχεται ετεροχρονισμένα.
Η παρουσία του χρού στην ελληνική πραγματικότητα μοιάζει με ψευδαίσθηση. Μεγάλη βοήθεια έχει προσφέρει τα τελευταία χρόνια το Φεστιβάλ Αθηνών σε ότι αφορά στη γνώση, την ερευνα, την καλλιέργεια του κόσμου, ιδίως των πιο νέων. Ευτυχώς που έστω και καθυστερημένα έχουμε πρόσβαση στην πρωτοπορία. Ομως, ας μη γελιόμαστε, το κοινό των 500 ή 1000 ατόμων μιας παράστασης στην Πειραιώς δεν φτάνει για να συντηρήσει μια χειμερινή παραγωγή, ούτε και να γεμίσει ένα θέατρο μια ολόκληρη σεζόν. Δυστυχώς οι ξένες μετακλήσεις δεν αποτελούν δείγμα για το πώς οι Ελληνες αντιλαμβάνονται τα νέα ρεύματα.
Εν ολίγοις και το 2010 οι χορογράφοι θα είμαστε υποχρεωμένοι να βρίσκουμε διαρκώς παράλληλες ασχολίες πιο προσοδοφόρες από το χορό προκειμένου να συντηρήσουμε όχι μόνο τους εαυτούς μας αλλά κυρίως την ίδια την τέχνη.
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΟΣΚΙΝΑ πρόεδρος του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης
Στροφή σε έρευνα και μελέτη
Η όλο και μεγαλύτερη διάδοση του Διαδικτύου και τα επιτεύγματα της ψηφιακής, μοριακής, κ.λπ. τεχνολογίας δεν θα αφήσουν ανεπηρέαστα τα εικαστικά, ούτε σαν νέα γλώσσα έκφρασης, ούτε σαν δυνατότητα δημιουργίας νέου τύπου εκθεσιακών τόπων και τρόπων.
Κάτι πιο άμεσο και κοντινό μας είναι οι οικονομικές δυσκολίες, που επιτάσσουν οικονομία στον αριθμό των εκδηλώσεων, ενώ επιβάλλουν συνεργασίες.
Πιστεύω, για να μην πω ελπίζω, ότι ειδικότερα στο χώρο της σύγχρονης εικαστικής έκφρασης, θα έχουμε λιγότερες εκδηλώσεις και μια στροφή στην έρευνα και την τεκμηρίωση και εκθέσεις που θα αφορούν στη συγκριτική μελέτη της τέχνης, είτε διαχρονικά, είτε διακλαδικά (π.χ. επιστήμη και τέχνη ή θρησκεία και τέχνη). Επίσης πιστεύω ότι θα υπάρξει και μια στροφή στις ρίζες της τέχνης, δηλαδή μια προσέγγιση που έχει να κάνει με το εθνολογικό, θρησκειολογικό χαρακτήρα της. Αυτό το τελευταίο έχει ήδη αρχίσει και φαίνεται, όχι μόνο στην Ελλάδα.
Παράλληλη είναι και η τάση που διεκδικεί ένα ολοένα αυξανόμενο κοινωνικό και πολιτικό ρόλο για την τέχνη. Αναφέρομαι σε περφόρμανς και γενικότερα δράσεις, καλλιτεχνικές και ακτιβιστικές, που τονίζουν τον κοινωνικό και ενίοτε πολιτικό χαρακτήρα της. Αρκεί να σκεφτούμε πόσα σχετικά γεγονότα έγιναν και γίνονται εδώ και ένα-δύο χρόνια στη χώρα μας, στο πλαίσιο π.χ. των Μπιενάλε, αλλά και σε αίθουσες τέχνης ή από ιδιωτικά ιδρύματα.
Δεν είναι τυχαίο ότι στρεφόμαστε όλο και περισσότερο σε πρακτικές που θυμίζουν τη δεκαετία του ’70, σε μια τέχνη με ιδεολογικό, κοινωνικά ανατρεπτικό και συναισθηματικό υπόβαθρο, που διεκδικεί μια πιο ανθρώπινη κοινωνία. Πάντως, εμείς στο ΚΜΣΤ, αλλά και μέσα από την Κίνηση Συνεργασίας των Πέντε Μουσείων της Θεσσαλονίκης, προς τα εκεί οδεύουμε. Παρ’ όλο που δεν μ’ αρέσουν τα προγνωστικά, πιστεύω ότι θα είμαστε αρκετά απομακρυσμένοι από μια τέχνη με «μνημειώδη» αναγνώριση, μνημειώδεις διαστάσεις, μνημειώδη κέρδη και σταρ εικαστικούς ή άλλους καλλιτέχνες, όπως στη δεκαετία του ’90.
ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΤΕΡΖΟΠΟΥΛΟΣ σκηνοθέτης
Ψυχαγωγία στο σπίτι
Η τεχνολογία, με τον καλπάζοντα ρυθμό εξέλιξής της, επανακαθορίζει τη ζωή αλλά και την τέχνη.
Με δεδομένη την κλιματική αλλαγή, ο άνθρωπος της νέας δεκαετίας θα ψυχαγωγείται στο σπίτι. Ηδη η ιντερνετική επικοινωνία φαίνεται πιο ζωντανή απ’ την κανονική, εξαπλούμενη στη ζωγραφική και τον κινηματογράφο. Εφτασε και η ώρα του θεάτρου. Η τέχνη της κατ’ εξοχήν ζωντανής επαφής με το κοινό θα «ζωντανεύει» μέσω των υπολογιστών. Το θέατρο όπως το ξέρουμε θα τελειώσει. Μεγάλα θεάματα, μεγάλα έργα θα περάσουν -όπως ήδη συνέβη με την όπερα- στην κλειστή παράδοση, απευθυνόμενα σε ειδικό κοινό.
Οι άνθρωποι του θεάτρου εντοπίζουν το αδιέξοδο και προσπαθούν να πάρουν μια θέση στη μεταβατική περίοδο. Στις χώρες των ισχυρών θεατρικών παραδόσεων επαναπροσδιορίζουν το θέμα των σχολών, το σύστημα παιδείας. Οι Ρώσοι, και κυρίως οι Γερμανοί, δουλεύουν πια στις ακαδημίες κλασικά έργα ανιχνεύοντας νέους τρόπους αλλά χωρίς να διασκευάζουν, να διαλύουν, τα κείμενα. Ναι, η παράδοση επιχειρεί να σώσει εαυτήν… Τι παρατηρείται, όμως; Είναι δύσκολο να προωθηθούν βασικές ιδέες, γιατί προσκρούουν στην απίστευτη απροθυμία των νέων. Σημαντικοί σκηνοθέτες, απορροφημένοι μέχρι προ τινος από τον μοντερνισμό, δυσκολεύονται να δουλέψουν μαζί τους. Ελάχιστοι μπορούν ν’ αποδώσουν ένα σεξπιρικό κείμενο τριών σελίδων, δεν έχουν αντοχή. Η έλλειψη παιδείας -υπάρχει και στο εξωτερικό- προβάλλεται, κυρίως, πάνω στους ηθοποιούς όταν δοκιμάζονται σε μεγάλα κείμενα και ρόλους.
Το θέατρο σ’ όλο τον κόσμο και κυρίως στο νεανικό κοινό συρρικνώνεται. Βλέπω την προσπάθεια της Αβινιόν να το προσεταιριστεί χωρίς όμως αποτελέσματα. Ας κρατήσουμε τουλάχιστον ένα σοβαρό, αυθεντικό στίγμα και ας το αναπτύξουμε, ενταγμένοι είτε στο μουσειακό είδος θεάτρου, είτε σ’ ένα προσωπικό θέατρο. Αρκεί να έχουμε ταυτότητα, σφραγίδα. Σήμερα δεν επιβιώνεις προβάλλοντας τις γνώσεις σου με τον παλαιό, ωραιοπαθή τρόπο. Ατενίζουμε αμήχανοι τη νέα δεκαετία γνωρίζοντας ότι ανήκει στην τεχνολογία. Ολα θα είναι μια εικονική πραγματικότητα. Πώς θα μείνει ζωντανό το θέατρο;
ΚΑΤΡΙΝ ΒΕΛΙΣΣΑΡΗ διευθύντρια του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου
Σύγκλιση εφαρμογών
Η ψηφιακή ανάγνωση θα δώσει φέτος τον τόνο.
Προχωράει με γιγάντια βήματα στο εξωτερικό και σίγουρα θα φτάσει σύντομα στην Ελλάδα. Τα e-books, με την τεχνολογική εξέλιξη που σημειώνουν, σε λίγο καιρό δεν θα διαφέρουν πολύ από τα έντυπα βιβλία. Αυτό που μένει στους τεχνικούς της πληροφορικής είναι αφ’ ενός να εξασφαλίσουν την ίδια ποιότητα της λευκής σελίδας που έχει ένα βιβλίο και δεν κουράζει το μάτι (δεν έχουν καταφέρει ακόμη να ελέγξουν τα μόρια της ηλεκτρονικής μελάνης) και αφ’ ετέρου να επιτύχουν μεγαλύτερη ταχύτητα στην αλλαγή των σελίδων, κάτι που στα τωρινά e-books αποσπά αρκετά την προσοχή.
Το σημαντικότερο, πάντως, διακύβευμα της έρευνας σήμερα είναι η σύγκλιση των εφαρμογών, όπως το να μπορούμε μέσω τηλεφώνου να ακούμε μουσική, να παρακολουθούμε βίντεο ή και να διαβάζουμε βιβλία. Οι εταιρείες τηλεπικοινωνιών εργάζονται πυρετωδώς για να το επιτύχουν. Σε λίγο μάλιστα δεν θα μπορούμε να κάνουμε χωρίς αυτόν τον καινούριο θησαυρό. Εξάλλου, το διαπιστώνουμε, οι νέοι δείχνουν απίστευτη ικανότητα προσαρμογής.
Δεν πιστεύω, ωστόσο, πως το ψηφιακό θ’ αντικαταστήσει το έντυπο βιβλίο. Μάλλον παράλληλα θα λειτουργούν οι δύο αγορές. Το πρώτο θα είναι περισσότερο χρηστικό στον τομέα της ενημέρωσης και της πληροφόρησης, και το δεύτερο θα αφορά την ευχαρίστηση και τον βαθύτερο προβληματισμό.
ΝΑΣΟΣ ΒΑΚΑΛΗΣ σκηνοθέτης ταινιών animation (Χόλιγουντ)
Σίκουελ ξανά
Ο αμερικανικός κινηματογράφος και την επόμενη χρονιά δεν έχει να δείξει θεματικά κάτι το καινούριο.
Οι περισσότερες ταινίες που θα δούμε το 2010 έχουν πάρει το πράσινο φως κατά τη διάρκεια της οικονομικής ύφεσης και τα μεγάλα στούντιο δεν διακινδυνεύουν υπερπαραγωγές σε πρωτότυπα σενάρια. Γι’ αυτόν τον λόγο θα δούμε ξανά σίκουελ και πρίκουελ γνωστών μπλοκμπάστερ καθώς και αναβιώσεις δευτεροκλασάτων ταινιών του παρελθόντος σε νέα «πακέτα» που αξιοποιούν την τελευταία τεχνολογία στα ειδικά εφέ και το animation. Θα εδραιωθεί περισσότερο ο στερεοσκοπικός (τρισδιάστατος) κινηματογράφος, καθώς τα μεγάλα στούντιο ψάχνουν τρόπους να φέρουν περισσότερους θεατές στις αίθουσες και χρεώνουν τις στερεοσκοπικές προβολές με ακριβότερο εισιτήριο. Ταυτόχρονα προστατεύονται και από την πειρατεία, μια και οι στερεοσκοπικές ταινίες δεν αντιγράφονται μέσω βιντεοσκόπησης. Αυτές οι ταινίες θα περάσουν θεματικά από το 3d animation στο χώρο των ταινιών θρίλερ και επιστημονικής φαντασίας τύπου «Avatar» – μέχρι τελικά να εδραιωθούν σαν ο κύριος τρόπος κινηματογραφίας στο κοντινό μέλλον. Ολο και περισσότερα μικρότερα στούντιο θα κατακλύσουν τις αίθουσες με -ευτυχώς- πιο πρωτότυπες ταινίες, καθώς οι γίγαντες Pixar, Disney και Dreamworks θα ανακυκλώνουν το γνωστά σίκουελ. Οσο για τον ποιοτικό αμερικανικό κινηματογράφο και του χρόνου οι λιγοστές ταινίες θα αρκεστούν σε κάποια βραβεία Οσκαρ που ίσως κάνουν την έκπληξη στα ταμεία.
ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΛΥΡΑ ιδιοκτήτρια αίθουσας σύγχρονης τέχνης
Θα νικήσει η ποιότητα
Οι τάσεις στην αγορά της τέχνης, διεθνώς και στην Ελλάδα, είναι θέμα ερμηνείας αναμφίβολα.
Η παρατήρηση, η παρακολούθηση, η γνώση και η ανάλυση των παραμέτρων που ορίζουν όλες τις αγορές είναι απαραίτητα στοιχεία προκειμένου κάποιος να ισχυριστεί ότι γνωρίζει προς «τα πού πάει το πράγμα».
Συνειδητά θα αναφερθώ λοιπόν στην έκθεση WARHOL/ICON: Η Δημιουργία της Εικόνας -WARHOL: SCREEN TESTS και τις «συμπτώσεις» που την ακολουθούν- και την οποία διοργάνωσε η Πότνια Θηρών σε συνεργασία με την Haunch of Venison- θέλοντας να εξηγήσω πόσο σημαντική είναι η συνεργασία και η συλλεκτικότητα, όταν μιλάμε για «τάσεις» στην αγορά.
Είναι μια εποχή όπου δεν φαίνεται να υπάρχουν «τάσεις», ή, αν υπάρχουν, συνοψίζονται στην εξής μία: την υπερίσχυση του «ατομισμού» και της «διαφορετικότητας». Ηταν προβλέψιμη η κρίση; Ηταν. Το θέμα ήταν πότε θα συμβεί, όχι αν θα συμβεί. Οταν αποφάσισα να κάνω την παραπάνω έκθεση στην Ελλάδα, δεν λειτούργησα ως μέντιουμ. Πριν από τέσσερα χρόνια, έβλεπα ότι έκλεινε ένας κύκλος, ότι τα «πάρτι» θα τελείωναν. Η μάλλον ακαδημαϊκή αυτή έκθεση, με τη λιτότητα και την οικονομία της, προσδιορίζει την «τάση», κατ’ αρχάς την επανασυγκρότηση της σκέψης και την επανεξέταση του ζητούμενου, προκειμένου να συμβάλει σε μια νέα ανάγνωση της υφιστάμενης κατάστασης. Είναι ίσως συμπτωματικό ότι, έναν περίπου μήνα μετά τα εγκαίνια της έκθεσης, έργο του Γουόρχολ με ελληνική προέλευση δημοπρατήθηκε σε τιμή ρεκόρ, σχεδόν 50.000.000 δολάρια, στον οίκο Sotheby’s της Νέας Υόρκης. Οταν μιλάμε για «τάσεις» της αγοράς, δεν μπορεί ένα τέτοιο γεγονός να θεωρείται συμπτωματικό. Μας αρέσει, δεν μας αρέσει, ο Γουόρχολ θεωρείται αξία… Προσωπικά με προϊδεάζει ως προς το πού θα πάω, τι θα κάνω μετά, μου δίνει αυτοπεποίθηση…
Οσον αφορά τις αγορές τέχνης, πιστεύω ότι θα υπερισχύσει η ποιότητα. Οποιος θα αγοράζει «φύκια για μεταξωτές κορδέλες» ή θα επιχειρεί την προώθηση νεφελωδών «αρχών» της αγοράς, στο όνομα της τέχνης και της τελευταίας «τάσης» της, του «ατομισμού» και της «διαφορετικότητας», θα πληρώνει αδρά γι’ αυτήν την πολυτέλεια.
ΑΝΤΑΙΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΙΔΗΣ μεταφραστής, υπεύθυνος σειράς ξένης λογοτεχνίας του «Καστανιώτη»
Περισσότερα αστυνομικά μυθιστορήματα
Απ’ ό,τι φάνηκε στην τελευταία διεθνή έκθεση της Φραγκφούρτης, ο χώρος του βιβλίου δεν απειλείται από την παγκόσμια οικονομική κρίση.
Σε ορισμένες μάλιστα χώρες, όπως η Γερμανία και η Γαλλία, σημειώθηκε και άνοδος πωλήσεων. Στις εθνικές παραγωγές -της δικής μας συμπεριλαμβανομένης- το πιθανότερο είναι να μην υπάρξει μεγάλη διαφορά φέτος ως προς την ποσότητα των εκδιδόμενων τίτλων, αλλά ως προς τις αγορές ξένων δικαιωμάτων οι εκδότες θα ‘ναι σίγουρα πιο μετρημένοι και προσεχτικοί.
Σχετικά με τις τάσεις που διαμορφώνονται στο διεθνές εκδοτικό τοπίο κι ενδέχεται να επηρεάσουν και το δικό μας, το αστυνομικό μυθιστόρημα παρουσιάζει άνοδο, σ’ όλες του τις παραλλαγές: και ως θρίλερ αμερικάνικου τύπου, και ως κλασικό αστυνομικό του τύπου ποιος-είναι-ο-δολοφόνος, και ως κοινωνική τοιχογραφία με αστυνομική πλοκή. Ολο και συχνότερα δε τα αστυνομικά μυθιστορήματα ξεφεύγουν από το καλούπι του «είδους» και εντάσσονται σε αμιγώς λογοτεχνικές σειρές. Ψηλά όμως βρίσκεται και το δοκίμιο, ιδαίτερα το οικονομικό, τα βιβλία περί καπιταλισμού, κρίσης κ.ο.κ, γεγονός που εξηγείται εν μέσω ύφεσης. Οι «αληθινές ιστορίες» επίσης εξακολουθούν να έχουν ζήτηση, αλλά κατά τ’ άλλα, όλα συνεχίζουν ως έχουν. Δεν διακρίνω κάτι καινούριο στον ορίζοντα.
ΝΙΚΟΣ ΠΕΡΑΚΗΣ σκηνοθέτης
Φως στο τούνελ του κινηματογράφου
Ως φύσει απαισιόδοξος, ποτέ μου στο παρελθόν δεν αποπειράθηκα να κάνω απολογισμό για τον χρόνο που πέρασε ή προβλέψεις για τον επόμενο, αφού οι συνθήκες για τον ντόπιο κινηματογράφο χρόνο με τον χρόνο χειροτερεύουν και οι προοπτικές απομακρύνονται όλο πιο πολύ στο μέλλον.
Παρ’ όλ’ αυτά, μερικά φετινά γεγονότα, όπως οι τρεις ανατρεπτικές ταινίες που βρήκαν αναγνώριση στο εξωτερικό και κοινό στην Ελλάδα, η κίνηση των κινηματογραφιστών Ομίχλη και η ίδρυση της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, προκαλούν ακόμη και σε μένα μια «συγκρατημένη», θα έλεγα, αισιοδοξία, για να μην τρελαθούμε κιόλας. Τώρα, με την οπτική μας γωνία στο χείλος του γκρεμού, τα προβλήματα του κινηματογράφου μοιάζουν πολύ μ’ αυτά της υπόλοιπης χώρας: άτολμη έως ανύπαρκτη πολιτική, αρτηριοσκληρωτικά σωματεία, γραφειοκρατία και ανομία, που στην περίπτωσή μας είναι η πειρατεία και η μη εφαρμογή των νόμων από το ίδιο το κράτος ή η καταστρατήγησή τους από τα περισσότερα τηλεοπτικά κανάλια. Τη χαριστική βολή δίνουν τα κατάλοιπα της ιδεολογικής σύγχυσης περασμένων δεκαετιών, που χαρακτηρίζουν τη μικρή κινηματογραφική οικονομία μας «βιομηχανία», για να επιτεθούν στη συνέχεια στα «μεγάλα συμφέροντα», που είναι μερικές εταιρείες διανομής και κινηματογράφων, οι οποίες επενδύουν σε ελληνικές παραγωγές και συντηρούν τις φτωχές υποδομές. Το κινηματογραφικό τοπίο στην ομίχλη ήρθε ευτυχώς να αναταράξει ο νέος υπουργός Πολιτισμού, που επέκρινε τους σκηνοθέτες για την εξάρτησή τους από το -ανύπαρκτο- κράτος, με τη διαπίστωση ότι οι ταινίες μας έχουν χάσει τη δαγκωνιά τους. Ευελπιστώ ότι το κύμα των βαμπιρικών ταινιών από το Χόλιγουντ, σε συνδυασμό με την προγραμματιζόμενη αφαίμαξη του πληθυσμού, θα εμπνεύσει πάλι τους δημιουργούς.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΛΑΝΤΖΟΠΟΥΛΟΣ συνθέτης
Η τέχνη στην εντατική
Πώς θα σας φαινότανε εάν μια μέρα καρποί της εργασίας σας γινόταν κοινοκτημοσύνη;
Εάν π.χ. τα κείμενα που γράφουν οι δημοσιογράφοι στις εφημερίδες έπαυαν να έχουν αξία, άρα όλος ο τύπος θα έπρεπε να διανέμεται δωρεάν και οι δημοσιογράφοι να είναι άμισθοι, εάν οι υπηρεσίες των γιατρών, των δασκάλων, των ηθοποιών ως εργασία χάνανε κάθε ανταποδοτική αξία;
Ακούω δημαγωγίες περί «πολιτιστικών αγαθών που ανήκουν σε όλους» και αναρωτιέμαι από συμφέρον ή από βλακεία δεν βλέπει ο κόσμος εκεί έξω τη σκοπιμότητα της κλασικής πολιτικάντικης λογικής προς άγραν ψήφων (αφού είναι περισσότεροι οι πειρατές από τα θύματα) και παράλληλα για την ικανοποίηση των ισχυρών Παρόχων στον χώρο του Διαδικτύου.
Ο νομοθέτης ειλικρινά πιστεύει ότι Ελευθερία σημαίνει όλα τζάμπα; Οτι ο Φιλελευθερισμός είναι τελικά ζούγκλα; Ή πιστεύει ότι ως κοινωνία παράγουμε πολιτισμό στοιβάζοντας έργα τέχνης μόνο και μόνο επειδή είναι δωρεάν στο Ιντερνετ;
Αν το Ιντερνετ θεωρεί ότι είναι το παγκόσμιο χωριό του δωρεάν, τότε γιατί δεν απαιτεί ο λαός ή ο όχλος του Ιντερνετ και τη σύνδεση του δωρεάν; Κάποιοι εργάστηκαν για να υπάρξει αυτό το αγαθό, όπως και κάποιοι εργάστηκαν για τις ταινίες για τη μουσική και τους στίχους και τις ερμηνείες και τις μίξεις και το mastering και τα εξώφυλλα και το τύπωμα και και και…
Αλλο η κριτική της άλλης πλευράς, ότι οι εταιρείες για δεκαετίες κρατούσανε αδικαιολόγητα ψηλά τις τιμές, και άλλο επειδή είσαι ακριβός μπαίνω και σ’ τα παίρνω όλα τζάμπα δηλαδή, σε κλέβω.
Ο νόμος όμως του Σαρκοζί βρίσκω ότι είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να ξαναβρεί τη λογική και την υγεία του ο χώρος της τέχνης που είναι καιρό τώρα στην εντατική. Ενας χώρος που ήδη νοσταλγεί τον εαυτό του στα χέρια των βουλιμικών πολυεθνικών σε σχέση με το παρόν του δημοκρατικού Ιντερνετ.
Πολιτισμός 