- Της ΝΑΤΑΛΙ ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΙΟΥ
-
Ελευθεροτυπία, Σάββατο 31 Οκτωβρίου 2009
Ο Διονύσης Σαββόπουλος και μια εκλεκτή παρέα είπαν, τώρα που έκλεισαν σαράντα χρόνια από τη μαγική δεκαετία του ’60, να τη βάλουν στο μικροσκόπιο. Να καταθέσουν με μια εντυπωσιακή σειρά εκδηλώσεων, που βάφτισαν «Το περιβόλι του τρελλού», την άποψή τους και τις μνήμες τους. Από 14 Δεκεμβρίου στο «Παλλάς» και στα πέριξ
Η δεκαετία του ’60 έχει λάβει, διεθνώς, μυθικές ή και μυθολογημένες διαστάσεις. Πρόκειται άλλωστε για μια καλειδοσκοπική δεκαετία που αποτελεί σημείο αναφοράς ακόμα και για όσους δεν την έζησαν. Αλλά τέλος πάντων, τι ήταν τα περίφημα 60’s; «Ηταν μια δεκαετία που είχες τη βεβαιότητα ότι τα πάντα είναι δυνατά κι ότι τα πάντα μπορούν να ειπωθούν», επισημαίνει ο Διονύσης Σαββόπουλος.
«Τα 60’s», εξηγεί, «αρχίζουν με το αντισυλληπτικό χάπι και τελειώνουν με τον άνθρωπο να πατάει στο φεγγάρι. Ταυτοχρόνως έχουμε δημιουργική έκρηξη στα πανεπιστήμια, στις τέχνες, στην τεχνολογία ή ακόμα και στον τρόπο που ντυνόμαστε ή συμπεριφερόμαστε. Ηταν μια μαγική δεκαετία απ’ την αυλαία της οποίας, το 1969, συμπληρώνεται φέτος μια 40ετία. Για έναν περίεργο λόγο, που αξίζει κάποτε να τον διερευνήσει κανείς, οι ζωντανές συζητήσεις πάνω σε μεγάλα κοινωνικά και ιστορικά θέματα κρατούν 40 χρόνια. Μετά η υπόθεση μπαίνει στο αρχείο και αφορά μόνο ειδικούς. Τελευταία στιγμή, ό,τι προλάβουμε, θελήσαμε με συνεργάτες και φίλους να καταθέσουμε και τη δική μας άποψη γι’ αυτή τη δεκαετία».
Γι’ αυτό και διοργανώνουν μια σειρά δράσεων, που θα ξεκινήσουν στις 14 Δεκεμβρίου και θα διαρκέσουν ακριβώς ένα μήνα. Δηλαδή «στήνουμε χριστουγεννιάτικα, στο “Παλλάς” και σε ιστορικούς χώρους του κέντρου της Αθήνας, εκδηλώσεις με τον γενικό τίτλο “Το περιβόλι του τρελλού” – κατά σύμπτωση ο δίσκος είχε βγει τον Νοέμβριο του ’69 και βρήκαμε τον τίτλο ταιριαστό».
Στο τραγούδι «Εμείς του ’60 οι εκδρομείς» (1989) ο Διονύσης Σαββόπουλος είχε επιχειρήσει ένα ψυχογράφημα της γενιάς του. Από κει και οι πικρές διαπιστώσεις: «Εμείς, μιας δίψυχης ωδής, παράλογα ανοιχτής, με συμπεριφορές ανατροπής, και της βαθιάς μας ζωής, της συντηρητικής, εμείς οι εκκρεμείς». Τι λέει, όμως, σήμερα;
Τα 60’s δικαιώθηκαν;
«Η επανάσταση πέτυχε. Τώρα στήνουμε τον πολιτισμό της».
Στο τραγούδι σας όμως «Εμείς του ’60 οι εκδρομείς» δεν μοιάζετε πεπεισμένος ότι η επανάσταση πέτυχε.
«Οχι, πέτυχε. Το τι κάναμε εμείς από κει και πέρα είναι μια άλλη υπόθεση. Θα έλεγα ότι τα νερά ανέβηκαν ψηλά στη δεκαετία του ’60. Μετά τραβήχτηκαν, βέβαια. Αλλά το σημάδι που ‘φτασαν, εκεί ψηλά στον βράχο, μένει εσαεί».
Το πρόγραμμα έχει δύο βασικούς άξονες. Ο ένας αφορά μια σειρά καλλιτεχνικών εκδηλώσεων. Ο άλλος, ημερίδες που εξετάζουν γεγονότα και επιδράσεις του ’60 ανά τομέα, από την πολιτική μέχρι τη μόδα. Στο μεγάλο αφιέρωμα εντάσσονται και δύο εκθέσεις. Η μία, με τίτλο «Του ’60 οι εκδρομείς», φιλοξενείται στο Μουσείο Μπενάκη όπου θα εκτίθενται βέσπες, ρούχα, φωτογραφίες, αφίσες κ.ά. Η άλλη, με τίτλο «Κομμάτια κι αποσπάσματα», θα στεγαστεί σε εκθεσιακό χώρο της Βουλής των Ελλήνων και θα περιλαμβάνει έντυπα της δεκαετίας του ’60.
Εκδηλώσεις
**Ο ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΣ ΤΟΥ ’60
*Συναυλίες από τις 18 Δεκεμβρίου στο «Παλλάς». Θα παίξει περί τα 35 τραγούδια: «Παίζουμε το “Περιβόλι του τρελλού” και το “Φορτηγό” αλλά κι όσα τραγούδια γράφτηκαν εκείνη τη δεκαετία, ασχέτως αν βγήκαν αργότερα – εξαιτίας της λογοκρισίας συνήθως». Ο αριθμός των συναυλιών είναι περιορισμένος, ωστόσο ο ίδιος μετέχει και σε όλα τα μουσικά χάπενινγκ που θα γίνουν το ίδιο διάστημα στη στοά του City Link και στο Μετρό του Συντάγματος, χωρίς εισιτήριο και με τη συμμετοχή τραγουδιστών, παλαιότερων και νεότερων.
**ΠΕΝΤΕ ΜΟΥΣΙΚΑ ΧΑΠΕΝΙΝΓΚ
* «Σ’ ένα κατώι μυστικό», για τα λαϊκά του ’60.
* «Χατζιδάκιαμ Θοδωράκιαμ», για τους συνθέτες του έντεχνου. Και τα δύο σε επιμέλεια Γιάννη Παπαζαχαριάκη.
* Η «Εστουδιαντίνα» αναλαμβάνει το αφιέρωμα στο ξένο κι ελληνικό παραδοσιακό τραγούδι.
* «Ημουν νέο κύμα έναν καιρό», για τα ελληνικά και ξένα τραγούδια του είδους (επιμέλεια: Στέφανος Κορκολής).
* «Με φωνές ηλεκτρικές» για το ελληνικό και ξένο ποπ και ροκ (επιμέλεια: «Ονιράμα»).
**«ΜΕΣ ΣΤΟΥΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥΣ»
Στο «Τριανόν» θα προβάλλονται τρεις ταινίες καθημερινά, σύνολο 20 αγαπημένες ταινίες από τη δεκαετία του ’60, σ’ ένα πρόγραμμα που επιμελείται η Σώτη Τριανταφύλλου. Περιλαμβάνει ταινίες αναφοράς (το «Οκτώμισι» του Φελίνι ή τη «Σιωπή» του Μπέργκμαν) αλλά και αγαπημένες τού κοινού («Ο Καλός, ο κακός κι ο άσχημος» του Λεόνε ή «Ο πρωτάρης» του Νίκολς). Καθημερινά προλογίζει ο Σαββόπουλος και άλλοι -«όσοι είναι ομότεχνοι θα λένε και 2-3 τραγουδάκια της εποχής». Μεταξύ 2ης και 3ης προβολής η Jazz Band του δήμου θα παίζει τζαζ του ’60, Beatles κ.λπ.
* «ΤΑ ΠΙΟ ΩΡΑΙΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ»
Στο «Μικρό Παλλάς» τα Σαββατοκύριακα (3 μ.μ.), ο Σαββόπουλος μαζί με τους Ρηνιώ Κυριαζή, Φένια Παπαδόδημα και Αθω Δανέλλη φτιάχνουν ένα πρόγραμμα για παιδιά, με παραμύθια και Καραγκιόζη.
**ΚΑΙ ΟΙ ΗΜΕΡΙΔΕΣ «ΗΜΟΥΝ ΚΙ ΕΓΩ ΕΚΕΙ»
* Φοιτητικά κινήματα και η πολιτική ζωή. Επιμελείται ο Παύλος Τσίμας.
* Σινεμά. Επιμέλεια: Σώτη Τριανταφύλλου.
* Θέατρο. Επιμέλεια: Βασίλης Παπαβασιλείου.
* Ελληνικό τραγούδι, σε επιμέλεια Λάμπρου Λιάβα και Ξένο τραγούδι, σε επιμέλεια Στέλιου Ελληνιάδη.
* Πεζογραφία και ποίηση. Επιμέλεια: Γιώργος Χρονάς.
* Ρούχο και μόδα. Επιμέλεια: Γιάννης Τσεκλένης.
* Εικαστικά. Η Μαρία Κοτζαμάνη καλεί τη γενιά του ’60, από τον Τσόκλη μέχρι τον Φασιανό.
* Αρχιτεκτονική. Επιμελείται ο πανεπιστημιακός Τάκης Κουμπής.
* Επιστήμη και Τεχνολογία.
Ολες οι ημερίδες θα φιλοξενούνται στην Παλιά Βουλή. *
Εμείς, του ’60 οι εκδρομείς
Από ποια σκοπιά θα προσεγγίσουν το θέμα τους μερικοί από τους συμμέτοχους στο αφιέρωμα του Διονύση Σαββόπουλου; Μας δίνουν μια πρόγευση…
**ΣΤΕΛΙΟΣ ΕΛΛΗΝΙΑΔΗΣ
* Τα 60’s δεν είναι μόνον ροκ: «Εμφανίζονται σπουδαία μουσικά ρεύματα, καλλιτέχνες και έργα που γράφουν ιστορία. Στον αγγλοσαξονικό κόσμο, Ελβις Πρίσλεϊ, Ντίλαν, Μπι Μπι Κινγκ, Μπιτλς, Ρόλινγκ Στόουνς, Κολτρέιν, Ζάπα, Λεντ Ζέπελιν, αλλά και Σινάτρα, Σίρλεϊ Μπάσεϊ και Τομ Τζόουνς. Στη δυτική Ευρώπη, Μπρασένς, Μπρελ, Φρανσουάζ Αρντί, αλλά και Σέρτζιο Ενρίκο, Πεπίνο ντι Κάπρι, Τσελεντάνο και Γκαμπριέλα Φέρι. Μουσικές και τραγούδια δεμένα με πολιτικά, αισθητικά και κοινωνικά κινήματα και φαινόμενα. Γούντστοκ, κίνημα ειρήνης, Μαύροι Πάνθηρες, Τζέιμς Μπράουν, Γαλλικός Μάης, γιεγιέδες, Γκι Ντεμπόρ, Πολιτιστική Επανάσταση, Ζαν Πολ Σαρτρ. Στην Ανατολική Γερμανία Βολφ Μπίρμαν, στη Σοβιετική Ενωση Βλαντίμιρ Βισότσκι, στη Βραζιλία Ζιλμπέρτο Ζιλ και τροπικάλια, στην Αργεντινή Μερσέντες Σόσα και νουέβα κανσιόν, στην Ινδία Μαχαρίσι και Ραβί Σανκάρ. Στην Ελλάδα, Χατζιδάκις, Θεοδωράκης, Καζαντζίδης, Νέο Κύμα, Σαββόπουλος και ελληνική ποπ, Φόρμιγξ και Μ.G.C. Μέσα σε δέκα χρόνια συμπυκνώνεται η μουσική παραγωγή ενός ολόκληρου αιώνα!»
* ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
* Το θέατρο έξω: «Η διεθνής θεατρική σκηνή χαρακτηρίζεται από τη συνύπαρξη δύο φαινομενικά αντινομικών στοιχείων: από την αποθέωση της σωματικότητας κι από την εμβάθυνση της διανοητικότητας. Η πρώτη συνδέεται με φανερώματα όπως του Γκροτόφσκι, του Living Theatre και του κινήματος της σωματικής έκφρασης. Σχετίζεται δηλαδή με την ανάδυση ακόμα και της performance, του καθαρά παραστασιακού γεγονότος ερήμην των γνωστών όρων (π.χ. κείμενο, ερμηνευτής) του δραματικού θεάτρου. Απέναντι σ’ αυτή την, περίπου θρησκευτικού χαρακτήρα, επαναστατικότητα υψώνεται μια άλλη θεώρηση του κόσμου, που ελέγχει την πραγματικότητα με όρους πολιτικής, ιδεολογικής και αισθητικής κριτικής και έχει τις ρίζες της στο μάθημα του Μπρεχτ. Οδηγεί σε νέες αναγνώσεις των κλασικών κειμένων και σε έμπρακτες αναθεωρήσεις σταθερών παραμέτρων του σκηνικού παιχνιδιού (υποκριτική, λόγος κ.λπ.). Εμβληματικές είναι οι προτάσεις σκηνοθετών όπως ο Στρέλερ ή ο νεότατος Πατρίς Σερό…».
* Το ’68: «Μια στιγμή διαστολής της κοινωνικοπολιτικής σκηνής. Είναι σαν να παίρνει φωτιά, τείνοντας να καταλάβει χώρους στεγανούς. Μ’ αυτή την έννοια είναι συμβολικές οι καταλήψεις του ODEON ή η άλωση της Αβινιόν. Αυτή η στάση αποκρυσταλλώνεται στο περίφημο Μανιφέστο της Βιλερμπάν για τον ρόλο του θεάτρου μέσα στις νέες συνθήκες. Διαχρονικά το ’68 είναι το λίκνο του μεταδραματικού ή και του μεταμοντέρνου».
* Στην Ελλάδα: «Μέχρι το ’67 έχουμε ώριμες ή κορυφαίες στιγμές του Μινωτή και του Εθνικού, του Κουν, του Βολανάκη ή ακόμα του Ροντήρη. Εχουμε επίσης ένα έντυπο σαν το “Θέατρο” του Κώστα Νίτσου. Είναι η θεατρική εκδοχή της Χαμένης Ανοιξης του ’60…»
**ΣΩΤΗ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ
Το πάρτι του σινεμά: «Ο Αντονιόνι, ο Φελίνι, ο Μπέργκμαν, ο Πολάνσκι, ο Μίκλος Γιάντσο, ο Αντρέι Βάιντα παραμένουν σύμβολα της κινηματογραφικής νεωτερικότητας -μερικές από τις ταινίες τους έχουν χάσει τα επιχειρήματά τους, άλλες μοιάζουν αιφνιδιαστικά επίκαιρες, κλασικές. Ανάμεσα στο 1960 και στο 1970, ο δυτικός κόσμος χώρεσε μια μεγάλη παρένθεση που άνοιγε με τις “Σκιές” του Κασσαβέτη και έκλεινε με το “Κουρδιστό πορτοκάλι” του Κιούμπρικ. Ή με το “Ζαμπρίσκι Πόιντ” του Αντονιόνι, που συνελάμβανε το Zeitgeist όσο καμιά άλλη ταινία εκείνης της εποχής. Ανάμεσα στο χθες και το σήμερα, ο κόσμος κλυδωνίστηκε κι έπειτα ξαναβρήκε την ισορροπία του. Ενώ ο Κόπολα, ο Σκορσέζε, ο Ρόμπερτ Ολτμαν, ο Αρθουρ Πεν διασκέλιζαν τη δεκαετία του ’60 με εμβληματικές ταινίες όπως “Οι άνθρωποι της βροχής”, “Who’s That Knockin’ on My Door”, “Μ.Α.S.Η.” και “Το μεγάλο ανθρωπάκι”, η πλειονότητα, το κοινό, οι “μάζες” επέστρεψαν στα παλιά δόγματα, στην κυκλική επανάληψη των θεσμών. Το πάρτι τελείωσε…»
**ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΣΕΚΛΕΝΗΣ
* Οι πρωτοπόροι: «Στην ενδυματολογική επανάσταση του ’60 προπορεύονται οι νεαροί Αγγλοι της Carnaby Street και η Mary Quant με το μίνι, μια επαναστατική έκφραση για τη μόδα. Νομίζω όμως ότι ενδυματολογικά, η επανάσταση αφορά πρωτίστως τους άνδρες -οι γυναίκες ήταν ούτως ή άλλως πιο φαντεζί. Μέχρι τότε οι Αγγλοι ήταν καταπιεσμένοι από τα βικτωριανά κατάλοιπα της επικράτησης του μαύρου και του καφέ. Με την Carnaby Street ο άνδρας ξαναγίνεται πολύχρωμο αρσενικό της φύσης: σκεφτείτε τα αρσενικά παγόνια».
* ΠΑΥΛΟΣ ΤΣΙΜΑΣ
*Ο ελληνικός «Μάης»: «Λέμε ότι η Ελλάδα δεν έζησε τα 60’s όπως άλλες χώρες. Εγώ πιστεύω ότι τα έζησε με τον τρόπο της και μάλιστα προπορεύτηκε: αναφέρομαι σε ό,τι συνέβη μεταξύ 1963 και 1967, σε μια τετραετία που την σημαδεύουν η Νεολαία Λαμπράκη, η ίδρυση της ΕΦΕΕ, τα πρώτα ροκ ελληνικά συγκροτήματα, το ψάξιμο στη λογοτεχνία…»
* Εμείς και η Αμερική: «Ο πόλεμος στο Βιετνάμ για την Αμερική και το πρόβλημα της δημοκρατίας για την Ελλάδα είναι χαρακτηριστικές περιπτώσεις. Η έκρηξη της νεανικής κουλτούρας συναντιέται με ένα πολιτικό αίτημα. Ο,τι ζήσαμε εμείς μεταξύ ’63-’67 κι η Αμερική από το ’62 έως τις αρχές του ’70, ήταν μια κοσμοϊστορική συνάντηση. Μια νέα γενιά είχε τις προϋποθέσεις να διεκδικεί την αυτοτελή παρουσία της στη δημόσια ζωή, παράλληλα με μια εκρηκτική μεταβατική πολιτική κατάσταση, που επέτρεψε να γίνει σύντηξη μιας πολιτιστικής επανάστασης και ενός πολιτικού κινήματος».
**ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΡΟΝΑΣ
* Η λογοτεχνία: «Για μένα δεν υπάρχει μια τέχνη του λόγου. Πιστεύω στους αναγεννησιακούς καλλιτέχνες. Σε όλο τον κόσμο το ’60-’70 συνέβαιναν τέτοια φοβερά φαινόμενα…»
*Δύο ταινίες: «Θα καταφύγω στην “Dolce Vita” του Φελίνι και τη “Νύχτα” του Αντονιόνι. Στον Φελίνι η λογοτεχνία έρχεται απ’ τη θάλασσα -από το Κήτος… Στον Αντονιόνι; Σας θυμίζω τη σκηνή όταν η Ζαν Μορό λέει στον πετυχημένο συγγραφέα, προς τιμήν του οποίου γίνεται η δεξίωση ανάμεσα σε φίνα ιταλικά έπιπλα και έργα τέχνης: “Κάθε εκατομμυριούχος θέλει το διανοούμενό του”…»
- Ελευθεροτυπία, Σάββατο 31 Οκτωβρίου 2009
Πολιτισμός 