Από παλιές κινητοποιήσεις των μαζικών φορέων για τη διάσωση του χώρου
 |
«Αφήνω το περιβόλι και τον περίπατο, όπως και τα κτίρια του περιβολιού, όλα στους κάθε φορά γραμμένους στη Σχολή φίλους που θέλουν να καταγίνονται εκεί μέσα συντροφικά στη διδασκαλία και τη φιλοσοφία…, χωρίς όμως να έχουν το δικαίωμα να απαλλοτριώνουν ή να παίρνουν κανείς τους τίποτα για δικό του (…)» (από τη διαθήκη του διαδόχου του Αριστοτέλη, Θεόφραστου).
Η πρόσφατη ανακοίνωση από το υπουργείο Πολιτισμού για την έναρξη των εργασιών κατασκευής του στεγάστρου που θα προστατεύσει τα αρχαία κατάλοιπα του Λυκείου του Αριστοτέλη στο κέντρο της Αθήνας με «χορηγία» της «ΟΠΑΠ ΑΕ» έχει πολλές «αναγνώσεις», μερικές από τις οποίες είναι χαρακτηριστικές του τρόπου που αντιλαμβάνεται το αστικό κράτος την προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Ο ελεύθερος χώρος των 36 στρεμμάτων μεταξύ των οδών Ρηγίλλης και Βασ. Σοφίας εκλαμβανόταν ανέκαθεν ως «φιλέτο» για το κεφάλαιο, κυρίως το τμήμα του που είχε και «πολιτιστικές» διαστάσεις. «Είναι γνωστή η πολιτική της παραχώρησης περίβλεπτων δημόσιων ελεύθερων χώρων σε “αναγκαστικούς ευεργέτες”» έγραφε στον «Ρ» το 1996 ο Λεων. Αυδής με αφορμή τις αρχαιολογικές αποκαλύψεις σε διάφορα σημεία του κέντρου της πόλης, μνημονεύοντας και το «ενδιαφέρον» για την κατασκευή Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης του Ιδρύματος Γουλανδρή …πάνω στα αποκαλυφθέντα αρχαία. Ο αγώνας για τη διάσωση αυτού του εναπομείναντος ελεύθερου χώρου στο κέντρο της πόλης ξεκινά από κατοίκους και φορείς.
Αποψη της ευρύτερης περιοχής
|
Το 1996 και στο πλαίσιο των σωστικών ανασκαφών με αφορμή την προωθούμενη τσιμεντοποίηση, η αρχαιολογική σκαπάνη «πέφτει» πάνω σε αρχαία παλαίστρα, εγκαταστάσεις λουτρών, δωμάτια και άλλα κατάλοιπα τα οποία ταυτίζονται με την περίφημη Περιπατητική Σχολή του Αριστοτέλη το 335 π.Χ. Η είδηση κάνει το γύρο του κόσμου και δίνει νέα επιχειρήματα στην πάλη για τη διάσωση του χώρου. Ωστόσο, η τότε κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ εξακολουθούσε να κάνει την «πάπια». Είναι χαρακτηριστικό ότι το ΥΠΠΟ ανακοίνωσε μόλις το Γενάρη του 1997 την αποκάλυψη του αρχαίου Λυκείου, αν και το γνώριζε πολύ καλά, όπως προκύπτει από απάντηση που είχε δώσει σε Ερώτηση του ΚΚΕ στη Βουλή, από το Νοέμβρη του 1996. Μάλιστα, η κυβέρνηση θεωρούσε ότι …«όλα μπορούν να γίνουν (σ.σ. δηλαδή το ιδιωτικό Μουσείο) με τρόπο που να είναι λειτουργικά και αρχαιολογικά ανεπίληπτος»!Οι αγώνες συνεχίζονται και τελικά η κυβέρνηση αναγκάζεται να υπαναχωρήσει το 1997 ανακοινώνοντας τη ματαίωση της κατασκευής του μουσείου. «Περσινά ξινά σταφύλια», ίσως σκεφτεί κανείς, αλλά δεν είναι έτσι: Πάνω από μια δεκαετία, αυτά τα σημαντικά αρχαία σπαράγματα παρέμεναν …στην «τύχη» τους και ο χώρος εξακολουθούσε να αποτελεί, ουσιαστικά, οικόπεδο. Το 2000 το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο εγκρίνει τη μελέτη για το στέγαστρο, το 2003 …ξαναεγκρίνεται, αλλά το 2004, το Ελληνικό Τμήμα του ICOMOS (Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων) διαπιστώνει ότι «το Λύκειο του Αριστοτέλους στην πλατεία Ρηγίλλης παραμένει απροστάτευτο (…)».
- Οταν «άρχισαν» τα «όργανα»…
Το Νοέμβρη του 2007, ο τότε υπουργός Πολιτισμού, Μ. Λιάπης, επισκέφθηκε το χώρο και ζητά το εξής «περίεργο»: «Την οριστικοποίηση της μελέτης για το στέγαστρο στην παλαίστρα του Λυκείου του Αριστοτέλη»… «για να αναζητηθούν τρόποι χρηματοδότησης του έργου»! Εκτός από το προφανές, δηλαδή, ότι οι κυβερνήσεις του δικομματισμού όλα αυτά τα χρόνια …«δεν έβρισκαν» χρήματα για μια από τις σημαντικότερες αρχαιολογικές αποκαλύψεις των τελευταίων χρόνων και για τη μετατροπή σε αρχαιολογικό πάρκο αυτού του σημαντικού χώρου, η δήλωση αυτή άνοιγε άλλο δρόμο για την εισβολή του κεφαλαίου, αυτή τη φορά διά …της «χορηγίας» και διαφήμισής του. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τότε ο «Ρ» είχε ερμηνεύσει τη δήλωση ως: «-Η στο κεφάλαιο ή σε κανέναν!». Αποκάλυπτε επίσης και έναν ακόμη εμπαιγμό, αφού από το 2006, ο τότε γγ του ΥΠΠΟ, Χρ. Ζαχόπουλος, «διαβεβαίωνε» ότι «η χρηματοδότηση του έργου είναι εξασφαλισμένη, δεδομένου ότι έχει ενταχθεί στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων»!
Ουσιαστικά η κυβέρνηση προετοίμαζε το χώρο για μια «πανηγυρική» εφαρμογή της «χορηγικής» της πολιτικής, γεγονός που τεκμηριώνεται και από την «πρεμούρα» να ψηφιστεί ο νόμος για την «πολιτιστική χορηγία» και τη δημιουργία «Συμβουλίου Χορηγιών» στο ΥΠΠΟ, όπως και έγινε το 2007. Τρανταχτή απόδειξη αυτής της διαπίστωσης ακριβώς η πρόσφατη ανακοίνωση από τον υπουργό Πολιτισμού, Αντ. Σαμαρά, της έναρξης εφαρμογής της μελέτης του στεγάστρου, σε μια συνέντευξη Τύπου, το πάνελ της οποίας συμπλήρωναν ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της ΟΠΑΠ ΑΕ, Χρ. Χατζηεμμανουήλ, και ο πρόεδρος του Συμβουλίου Χορηγιών του ΥΠΠΟ.
Αυτή η σύνθεση ήταν άκρως «συμβολική» για το αντιδραστικό περιεχόμενο της κυβερνητικής πολιτιστικής πολιτικής. Ο ίδιος ο υπουργός είπε ότι το έργο «συμβολίζει» τις «σταθερές» του για την πολιτιστική πολιτική: «Οικονομία στη διαχείριση των πόρων, Οικουμενικότητα του Ελληνικού Πολιτισμού, Οικολογική διάσταση της Πολιτισμικής μας Πολιτικής» …με τη «βούλα» όμως του κεφαλαίου, αφού: «Το πρόγραμμα αυτό δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς την χορηγία και την προσφορά της τάξης των 4,5 εκατομμυρίων ευρώ της ΟΠΑΠ. Για άλλη μία φορά ο πρόεδρος της ΟΠΑΠ, κ. Χατζηεμμανουήλ, υλοποιεί με τον καλύτερο τρόπο το όραμα που διαπνέει τον Οργανισμό»… όπως δήλωσε ο υπουργός «διαφημίζοντας» ουσιαστικά την «κοινωνική εταιρική ευθύνη». Αποδεικνύοντας, επιπλέον, για μια ακόμη φορά, ότι είναι συνειδητή επιλογή των κυβερνήσεων του κεφαλαίου να αφήνουν την ανάδειξη και προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, αλλά ακόμη και τη διαχείριση των δημόσιων χώρων, στις «χορηγικές ευαισθησίες» των επιχειρήσεων.
Και, βέβαια, ο πρόεδρος της εταιρείας δεν έχασε ευκαιρία: «Θεωρώ ότι η ενέργεια που ανακοίνωσε μόλις τώρα ο κ. υπουργός και κυρίως η χρηματοδότησή της από την ΟΠΑΠ ΑΕ επιβεβαιώνει το γεγονός ότι είμαστε μια εταιρεία που διαχειρίζεται βέβαια τυχερά παίγνια, με βασικό στόχο όμως και την παραγωγή κοινωνικού αγαθού (…). Κοινή συνιστώσα του υπουργείου και της εταιρείας μας αποτελεί η επιθυμία να μην αφήσουμε το μνημείο στην τύχη του, αλλά να το προστατεύσουμε, να το αναδείξουμε, να το εντάξουμε στο αστικό περιβάλλον της πόλης»! «Θύμισε» επίσης πως η ΟΠΑΠ ΑΕ «συνέβαλε» και στη μετατροπή τμήματος του Ωδείου Αθηνών (σ.σ. γειτονικό του Λυκείου του Αριστοτέλη) σε προσωρινό χώρο στέγασης του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης. «Θύμισε», επίσης, ότι «ο ΟΠΑΠ δεν είναι μία κρατική εταιρεία με την παραδοσιακή έννοια, είναι μία ιδιωτική εταιρεία στην οποία συμβαίνει το κράτος να έχει το 34% αλλά το 66% ανήκει σε άλλους», άρα «το πρόγραμμα της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης μας είναι κάτι εντελώς ξεχωριστό, αποτελεί διακριτική μας ευχέρεια».
Ακόμη μία απόδειξη ότι η κυβέρνηση δεν πρόκειται να αφήσει μεγάλο αρχαιολογικό έργο χωρίς «χορηγία» έδωσε ο υπουργός στο τέλος. Απαντώντας σε ερώτηση για το τι θα γίνει με τις εδώ και χρόνια εξαγγελίες για την ενοποίηση του Κεραμεικού με την Ακαδημία Πλάτωνος, ο Αντ. Σαμαράς είπε: «Σίγουρα δεν θα πρέπει να αφήσουμε παραπονούμενη ας πούμε την όλη υπόθεση που λέγεται Ακαδημία Πλάτωνος, Ακαδημία των εθνών, κλπ. Αλλά δεν είναι κάτι στο οποίο μπορώ εγώ να πω οτιδήποτε τώρα, ούτε και ασφαλώς είναι κάτι το οποίο μπορώ εγώ να προτάξω καθ’ οιονδήποτε τρόπο προς τον ΟΠΑΠ ή να τον παρακαλέσω για οτιδήποτε. Είμαι βέβαιος ότι ο κ. Χατζηεμμανουήλ είναι ένας άνθρωπος ο οποίος έχει μια ιδιαίτατη ευαισθησία στα θέματα αυτά. Και αυτό είναι κάτι το οποίο εμείς – θα πω μια λέξη οικονομική – το κεφαλαιοποιούμε στο έπακρον»! Νομίζουμε πως δε χρειάζεται περισσότερα σχόλια…
- Γρηγόρης ΤΡΑΓΓΑΝΙΔΑΣ, ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ,
Πολιτισμός 